كليدواژه :
دين , فلسفه دين , الهيات جهاني , تكثرگرايي , اسلام , قرآن
چكيده فارسي :
پرسش اصلي نوشتار حاضر اين است كه آيا فلسفه دين و الهيات موسوم به جهاني، مي‌تواند با رويكرد اسلامي دنبال شود يا نه؟ فلسفه دين اجمالاً عبارت است از تأمل عقلي بيرون‌نگرانه در باب دين. اين قسم معرفت، از سنخ فلسفه‌هاي مضاف و معرفت درجه دوم است و آشكارا از كلام (الهيات)، دين‌پژوهي و فلسفه متمايز است و با بهره‌گيري از توانايي عقل نظري، به ارزيابي معتقدات اديان و پديدار عمومي دين مي‌پردازد.
در اين نوشتار نشان داده خواهد شد فلسفه دين با رويكرد اسلامي امكانپذير است و مي‌تواند در مسير تحقق قرار گيرد. اما از محوري‌ترين مسائل فلسفه دين در روزگار ما، مسئله الهيات جهاني است، تا آنجا كه به نظر مي‌رسد آن‌گاه مي‌توان از فلسفه دين با رويكرد اسلامي دفاع كرد كه تكليف اين مسئله مهم نيز با رويكرد اسلامي روشن شود. الهيات جهاني مي‌كوشد بدون اتكاي انحصاري بر يك دين خاص، بلكه بر مبناي مشتركات اديان مختلف جهان، تبييني روزآمد و قابل‌پذيرش از پديدار عمومي دين ارائه دهد.
اصلي‌ترين مبناي الهيات جهاني در غرب، تكثرگرايي ديني است؛ اما نوع نگاه قرآن به مسئله ديگر اديان، با اين مبنا سازگاري ندارد، بلكه بيشتر با شمول‌گرايي تناسب دارد و مبناي گفت‌وگوي بين پيروان اديان را تكثرگرايي اجتماعي از طريق تساهل و مداراي پيروان اديان مي‌داند. اما اين بدان معنا نيست كه قرآن با اصل پي‌ريزي يك «الهيات جهاني» مخالف است، بلكه بر عكس با نظر به برخي آموزه‌هاي قرآني مي‌توان الهياتي جهاني بر مبناي آموزه‌هاي مشترك اديان، معنويت و تقدس، عقلانيت و كرامت انساني تأسيس كرد.
چكيده لاتين :
The main question of this article is that Does the philosophy of religion and theology, called the universal, can be followed by an Islamic approach? In short, the philosophy of religion is a extraneous rational reflection on religion. This kind of knowledge is the "philosophy of" and secondary Knowledge. It is clearly distinguished from Theology , Religion, and Philosophy and by using the ability of theoretical reason, it evaluates the beliefs of Religions and the general phenomenon of Religion. In this paper, it will be shown that the philosophy of religion is possible with an Islamic approach and can be realized. One of the most important issues of the philosophy of religion in our day is the question of global theology, as far as it seems, then it would be possible to defend the philosophy of religion with the Islamic approach that the situation of this important issue is also clarified with the Islamic approach. The global theology attempts to present an up-to-date and acceptable explanation of the general phenomenon of religion without relying exclusively on a particular Religion, but on the basis of commonalities of various Religions in the world.The main foundation of the global theology in the West is religious pluralism. But the Qur'an's view of the issue of other religions is not compatible with this basis, but is more consistent with inclusiveness and the basis of dialogue among followers of religions is social pluralism through the tolerance of followers of religions. But this does not mean that the Qur'an disagrees with the principle of a "global theology", conversely, according to some Qur'anic doctrines, the global theology can be established based on shared doctrines of religions, spirituality and holiness, rationality, and human dignity.
