واكاوي مفهوم «سوژه» در رويكردهاي تحليل گفتمان

Analysis of the concept of "subject" in discourse analysis approaches

مفهوم سوژه ريشه‌ در تفكرات دوران نو زايش دارد كه در قرن بيستم ماهيتي سياسي يافت؛ سوژه را حداقل از سه منظر مي‌توان مورد بررسي قرار داد؛ ازنظر مدرن كه با دكارت آغاز مي‌گردد، سوژه فاعل شناسايي است كه مستقل از نيروهاي متافيزيكي توانايي انديشيدن و كنش را داراست. از منظر پساساختارگرا و پسامدرن كه به صورت خاص در انديشه فوكو تجلي مي‌يابد، سوژه ابداع عصر مدرن است و با پايان مدرنيسم نيز رو به افول گذاشته است. در اين معنا سوژه مقهور عناصر قدرت است و تماماً در بستر نيروهاي تاريخي و گفتمان‌هاي آن شكل مي‌گيرد. در منظر سوم، سوژه فاعلي است كه در بستر نيروهاي تاريخي و گفتمان‌ها شكل مي‌گيرد اما توان مقاومت و تغيير آن را نيز داراست و بر آن اثر مي‌گذارد. اين مقاله با روش اسنادي به مطالعه مفهوم سوژه در رويكردهاي مختلف تحليل گفتمان مي‌پردازد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه سوژه و هويت آن فراز و نشيب‌هاي زيادي پشت سر نهاده است؛ گاه در هيبت كنشگري خلاق و اثرگذار و گاه در قالب موجودي منفعل و محصور. از منظر رويكردهاي تحليل گفتمان به‌ويژه رويكرد گفتمان لاكلائو و موفه سوژه‌ها در موقعيت‌هايي خاص قادر به فروپاشي يك گفتمان و هژمونيك ساختن گفتماني ديگر مي‌شوند.

Subject to at least be examined from three perspectives: a modern standpoint that begins with Descartes, the subject is a subject that is independent of metaphysical forces has the ability to think and act. From the perspective of post-structuralist, postmodern, which are expressed specifically in Foucault's ideas, the subject invention of the modern era and the end of modernism is also ebbing. In this sense, the subject is subdued and all elements of American power in the context of the historical forces that shaped discourses. The Middle landscape can be adopted for the subject. In this third aspect, the subject agent that is in the context of historical forces and discourse, but it also has the strength and change and affect it. The current study documents the various approaches to the study of discourse analysis and the subjects in them. Understanding of subjects and features of discourse in understanding subjects have a significant role, but the subject in certain situations hegemonic discourse and the discourse will be able to collapse