بررسي زمين‌شيمي زيست‌محيطي اثرات آبياري پساب بر خاك‌هاي كشاورزي و سطحي جنوب شهر تربت حيدريه، استان خراسان رضوي، شمال‌شرق ايران

زمين هاي كشاورزي جنوب شهر تربت حيدريه به مدت بيش از 30 سال با پساب شهري آبياري شده اند. در اين پژوهش تركيب شيميايي و خواص فيزيكوشيميايي خاك هاي آلوده آبياري شده با پساب و ميزان فلزات سنگين سبزيجات كشت شده بر روي اين خاك ها تعيين شده و با نمونه هاي غيرآلوده مقايسه شده است. در خاك هاي آلوده ميزان pH (7.8-7.5) كمتر و درصد ماده آلي (بيش از 2.3) بيش تر از ساير خاك ها (با pH بالاي 8 و درصد ماده آلي كمتر از يك) مي باشد. مقادير يكسان اكسيدهاي اصلي و روند مشابه الگوهاي عناصر نادر خاكي (REE) در تمام نمونه هاي خاكي، مواد مادر مشابه در تشكيل آن ها را پيشنهاد مي دهد. با اين حال ميزان عناصر كمياب در خاك هاي آلوده و ساير نمونه ها بسيار متفاوت است. خاك هاي آلوده شده با پساب غني شدگي قابل ملاحظه در بسياري از عناصر بالاخص فلزات سنگين نشان مي دهند. خاك هاي آلوده در مقايسه با ساير نمونه ها نسبت هاي 206Pb/204Pb، 207Pb/204Pb، 208Pb/204Pb و 206Pb/207Pb پايين تر و 208Pb/206Pb بالاتري دارند كه نشان از تأثير منابع بشر زاد بر تركيب اين خاك ها دارد. زيست دسترس پذيري فلزات سنگين در خاك هاي آلوده به نسبت ساير خاك ها بسيار افزايش يافته و موجب بالا رفتن ضريب انتقال به گياه و تمركز بالاي فلزات سنگين در سبزيجات كشت شده بر روي اين خاك ها شده است. غلظت فلزات سنگين Cd، Cr و Pb در سبزيجات آلوده به بالاتر از حداكثر غلظت مجاز مي رسد.