تحليل جامعه شناختي توسعه يافتگي شهرستانهاي استان آذربايجان‌ شرقي با توجه به فضاي اجتماعي- جغرافيايي

Study of the degree of development of East Azerbaijan cities by numerical taxonomy and cluster analysis

از آن جايي كه يكي از اركان اصلي توسعه توجه به برابري و عدالت در توزيع منابع بين بخش‌هاي مختلف جامعه مي‌باشد لذا تمركزگرايي و توزيع نامناسب امكانات و خدمات در مناطق مختلف همواره به عنوان يكي از آفات توسعه مطرح بوده است كه نياز به بررسي علمي دارد. در پژوهش حاضر هدف اصلي بررسي درجه توسعه يافتگي شهرستان‌هاي استان آذربايجان‌ شرقي بود كه براي دست‌يابي به اين هدف 31 شاخص توسعه در سه دسته شاخص هاي اجتماعي-فرهنگي، بهداشت و سلامت و اقتصادي و زيربنايي در 20 شهرستان مورد بررسي قرار گرفتند. روش پژوهش در مطالعه حاضر طبقه‌بندي استان‌ها بر اساس مدل تاكسونومي عددي و تحليل خوشه‌اي بوده و روش گردآوري اطلاعات اسنادي بوده است. نتايج پژوهش نشان داد شهرستان‌هاي تبريز، مرند و مراغه به ترتيب در رتبه‌هاي بالاي توسعه يافتگي قرار دارند و شهرستان‌هاي خدافرين و چاراويماق در رتبه‌هاي آخر قرار دارند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد ميزان توسعه يافتگي در قسمت غربي استان نسبت به نواحي شرقي بيشتر بوده است و سطح توسعه يافتگي در ارتباط با فاصله از مركز، دسترسي به خطوط حمل ونقل ريلي وجاده‌اي بوده است.

Since one of the main pillars of development is attention to equality and justice in the distribution of resources between different sectors of society, therefore, the concentration and inappropriate distribution of facilities and services in different regions have always been considered as one of the pitfalls of development, which requires a scientific review. In this research, the main goal was to study the degree of development of the cities of East Azerbaijan province. To achieve this goal, 31 indicators of development were assessed in three categories: socio-cultural, health, and economic and infrastructure in 20 cities. The methodology of this study is to classify the provinces based on numerical mal taxonomy and cluster analysis and also, the method of collecting is documentary information. The results of this study showed that, the cities of Tabriz, Marand and Maragheh are in high ranking of development, respectively, and the cities of Khadafrien and Charaymahq are in the last positions. The results of the research show that, the development rate in the western part of the province was higher than the eastern regions, and the level of development is in relation to the distance from the center, and access to rail and road transport lines.