اثر سياست حذف يارانه حامل ‌هاي انرژي بر الگوي كشت زراعت؛ كاربرد برنامه ‌ريزي رياضي مثبت (PMP) (مطالعه موردي: حوضه آبريز مهارلو- بختگان)

گازوئيل و برق، مهم‌ترين حامل‌هاي انرژي مصرفي در كشت محصولات زراعي به شمار مي‌آيند و سهم زيادي از يارانه‌هاي پرداختي را به خود اختصاص مي‌دهند. با عنايت به اتخاذ تصميم حذف يارانه‌هاي حامل‌هاي انرژي، پژوهش حاضر با استفاده از داده‌هاي سال زراعي 89-1388 به بررسي اثر حذف يارانه‌هاي گازوئيل و برق بر الگوي كشت حوضه آبريز مهارلو- بختگان پرداخته است. براي اين منظور از الگوي برنامه‌ريزي رياضي مثبت به همراه رهيافت حداكثر انتروپي استفاده شد و تابع هزينه غير خطي برآورد گرديد. آثار سياست مورد نظر بر الگوي كشت در قالب 6 سناريو مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي با ثبات ساير عوامل، سطح زيركشت تمامي محصولات را كاهش مي‌دهد در حالي كه افزايش همزمان قيمت محصولات به ميزان متناسب، مي‌تواند اين افزايش هزينه را جبران كرده و به افزايش سطح زير كشت و افزايش سود ناخالص توليد منجر شود. لذا، از آنجا كه كشاورزان با هدف بيشينه‌سازي سود الگوي كشت را تعيين مي‌كنند، در برخي موارد با افزايش قيمت‌ها، محصولات با نياز آبي بيشتر جايگزين محصولات با نياز آبي و قيمت و سوددهي كمتر مي‌شود و بدون افزايش در ميزان برداشت آب، سود ناخالص افزايش مي‌يابد. بر اين اساس پيشنهاد مي‌شود سياستگذار در امر قيمت‌گذاري اين موضوع را مد نظر قرار دهد تا به منظور حفظ منابع آب، الگوي كشت به سمت محصولات با نياز آبي كمتر هدايت شود. گفتني است كه گندم در تمامي سناريوها با كاهش سطح زيركشت روبه‌رو بوده است، ليكن همچنان بيشترين سهم را در الگوي كشت اين حوضه داراست.