سياست‌هاي كنترل عرضه خشخاش در افغانستان: مطالعه موردي بخش كيتي استان دايكندي

با توجه به اهميت بين المللي موضوع كشت خشخاش، در مطالعه حاضر به بررسي سياست‌هاي جايگزين كشت خشاش بر اساس گروه ‌هاي متفاوت اجتماعي اقتصادي افغانستان با استفاده از مدل برنامه ريزي رياضي مثبت (PMP) و مدل برنامه‌ريزي خطي پرداخته شد. داده‌هاي مورد نياز از كشاورزان خشخاش كار استان دايكندي بخش كيتي به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي جمع آوري شد. در مرحلۀ اول هفت آبادي انتخاب و در مرحلۀ دوم، با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي ساده، 132 زارع خشخاش كار انتخاب شدند. سياست‌هاي همچون سناريوهاي ورود ذرت هيبريد به الگوي كشت با و بدون كشت خشخاش، افزايش عملكرد گندم و سياست كشت جايگزين زعفران در كنار سياست‌هاي قيمتي همچون افزايش قيمت گندم درنظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه استفاده از محصولاتي مانند ذرت هيبريد مي‌تواند تا حدودي اين كاهش درآمد (تقريبا 45%) را جبران كند و سياست‌هاي افزايش قيمت و عملكرد گندم نشان داد كه اثر افزايش عملكرد روي سطح زيركشت خشخاش بسيار مؤثرتر از سياست افزايش قيمت گندم مي‌باشد و اعمال سياست‌هاي توأم افزايش قيمت و عملكرد گندم، تأثير بيشتري بر كاهش كشت خشخاش دارد. همچنين زعفران، تحت شرايط كنوني، يك جايگزين جدي براي خشخاش بخصوص براي مزرعه نماينده گروه دو مي‌باشد اما اگر قيمت سرمزرعه خشخاش بالاتر از 80 هزار افغاني به ازاي هر من (شود، زعفران هم نمي‌تواند يك محصول جايگزين باشد بنابراين تنها با سياست‌هاي طرف عرضه امكان حذف كشت خشخاش وجود ندارد و بايستي سياست‌هاي كنترل تقاضا نيز مورد توجه قرار گيرد.