خوانش جامعه‌شناختي بورديويي از فيلم «جدايي نادر از سيمين» با تأكيد بر جامعه ايران

بورديو براي تبيين نظريه خود و براي نشان دادن تمايزات اجتماعي، از دو مفهوم عادت‌واره و ميدان مدد مي‌جويد و اظهار مي‌كند كه جهان اجتماعي از ميدان‌هاي مختلف تشكيل مي‌شود. هر ميداني عادت‌واره‌هاي خاص خود را دارد و عادت‌واره‌ها بسته به تغيير ميدان، تغيير مي‌كنند. در نگاه بورديو دنياي مدرن بر پايه تمايز استوار است كه اين تمايز در مفاهيم ساختاري چون فضا، ميدان، طبقه و سرمايه و همچنين در سطح مفاهيم كنشي يعني عادت‌واره، عملكردهاي درون ميدان، ذايقه و سليقه نمايان است. مي‌توان گفت جهان‌زيست دنياي مدرن عرصه تمايزگذاري‌هاست. با توجه به گسترش مدرنيته در جهان‌زيست‌هاي متنوع، عرصه تمايزگذاري‌ متكثرند. فهم شيوه‌هاي تمايز در هر جامعه و فرهنگي لازم به خوانش متن‌هاي دروني آن جامعه دارد. فهم متن‌ها با رويكرد بورديويي مي‌تواند شيوه‌هاي تمايز در هر جامعه‌اي را نشان دهد. معمولاً متن‌هايي چون هنر، رمان، فيلم، نمايش، سينما، ادبيات و حوزه‌هاي ديگر فرهنگ عامه، سر ريزهاي جامعه‌اند كه مدل‌بندي‌هاي تمايز را مي‌توان در آن خوانش كرد. در اين مقاله با توجه به خوانش يكي از متن‌ها (فيلم جدايي نادر از سيمين) با رويكرد بورديويي سعي بر آن است مدل‌بندي و جلوه‌هاي تمايز نشان داده شود. چنين خوانشي مي‌تواند در درك كاربرد مفاهيم بورديويي در جامعه ايران مفيد باشد. فرهادي در اين فيلم نوعي تمايز و تشخص طبقاتي و فرهنگي را بر اساس عادت‌واره‌ها و سرمايه‌ها برجسته مي‌كند؛ اينكه افراد در ميدان‌هاي مختلف متناسب با سرمايه و عادت‌واره منتسب به آن ميدان متمايل به متمايز جلوه‌كردن خود هستند و بر اين اساس بازنده يا برنده ميدان مي‌شوند.