واكاوي ويژگي‌هاي گفت‌وگو به روايت كاريكاتورهاي مطبوعاتي دهۀ اوّل انقلاب مشروطه

اين مقاله در پي واكاوي ويژگي‌هاي گفت‌وگو و شناخت الگوي ارتباطات كلامي مردم ايران در كاريكاتورهاي مطبوعاتي دهۀ اول انقلاب مشروطه است. به اين منظور، با در اختيارداشتن 194كاريكاتور از سه نشريۀ فكاهي و مصوّر بهلول، تنبيه و آئينۀ غيب‌نما نمونه‌اي 25تايي انتخاب شد. نتايج پژوهش كه با تلفيق دو روش تحليل گفتمان انتقادي فركلاف و نشانه‌شناسي اجتماعي كرس و ون‌ليوون بدست آمده‌اند، نشان داد باوجود اينكه انقلاب مشروطه منجر به تحولاتي در عرصۀ ارتباطات كلامي جامعه نسبت به دوران پيش از انقلاب شده و فضا به سوي گفت‌وگومداري حركت كرده بود، اين الگو همچنان تك‌گويانه باقي ماند.  از جمله مصاديق الگوي ارتباط كلامي تك‌گويانه كه در قاب كاريكاتور اين دوران به نمايش درآمده است، مي‌توان به ناديده‌انگاشتن ديگري، تحميل سكوت از طريق اعمال خشونت، تندروي(استفاده از تكفير، تهمت و شايعه‌پراكني)، نفاق، همنواييِ بي‌چون‌وچرا، چاپلوسي، پيشداوري و ظاهربيني اشاره كرد. در اين ميان، ويژگي‌هايي همچون رسيدن به مقام سوژگاني، عدم سكوت در برابر ظالم و پرسشگري در مواجهه با او، تأكيد بر برابري و قائل‌شدن حق براي ديگري نيز دال بر تغييراتي به سوي وضعيت گفت‌وگومدار در نحوۀ مكالمۀ مردم با يكديگر است.