اندركنش تأثير ارتفاعات زاگرس بر بارش تجمعي و سرعت قائم باد سامانه‌هاي غرب ايران

با توجه به اهميت ارتفاعات زاگرس در توزيع و ميزان بارش ايران، در مطالعه حاضر با به‌كارگيري مدل اقليمي ميان‌مقياس RegCM4 و انجام شبيه‌سازي، تأثير ارتفاعات زاگرس بر بارش همرفتي تجمعي و سرعت قائم باد ترازهاي مختلف جو بررسي گرديد. داده‌هاي موردنياز اين پژوهش از داده‌هاي دوباره تحليل‌شده مركز پيش‌بيني‌هاي محيطي/ مركز ملي پژوهش‌هاي جوي (NCEP/NCAR) و باقدرت تفكيك افقي 2.5 درجه براي دوره زماني 2000 تا 2005، از عرض جغرافيايي 22 تا 38 درجه شمالي و طول جغرافيايي 38 تا 58 درجه شرقي اخذ گرديد. شبيه‌سازي‌ها بر شبكه‌اي با تفكيك افقي 10 km و گام زماني 30 ثانيه صورت گرفته است. در مرحله‌ي اول مدل با داده‌هاي واقعي اجرا، سپس رشته‌كوه زاگرس و كوه‌هاي مركزي ايران حذف و مدل دوباره اجرا گرديد. نتايج نشان داد هسته‌هاي بارش تجمعي ماه‌هاي دسامبر ژانويه در شرق ارتفاعات زاگرس تضعيف شده است و ارتفاعات زاگرس باعث افزايش بارش در غرب ايران و كاهش آن در شرق شده است. در مقابل در ماه آوريل، بيشينه بارش در هر دو اجرا، در غرب ايران و منطقه زاگرس تمركز داشته است و كمينه آن در شرق زاگرس و دشت‌هاي مركزي ايران بوده است. همچنين با حذف ارتفاعات زاگرس، بر بارش همرفتي تجمعي اين ماه در سواحل درياي خزر افزوده شده است. ارتفاعات زاگرس در ماه آوريل باعث جابجايي رودباد ترازهاي بالاي جو از تراز 200 به 400 هكتوپاسكال و سبب افزايش سرعت و وسعت آن‌ها شده است؛ بنابراين الگوي جريانات سامانه‌هاي همرفتي ميان‌مقياس و بارش همرفتي حاصل از آن‌ها متأثر از الگوي ارتفاعات بوده است و با تغيير شرايط دمايي از شرايط سرد به شرايط گرم، ميزان و نحوه تبعيت از توپوگرافي و شرايط محلي تغيير كرده است؛ به‌گونه‌اي كه در ماه دسامبر، ارتفاعات باعث كاهش سرعت باد ترازهاي پايين جو و در ماه ژانويه و آوريل سبب افزايش آن شده است.