تاثير ارتفاع لايه‌مرزي در توفان‌هاي گردوغبار جنوب غرب ايران (مطالعه موردي 21 تا 24 فوريه 2016)

كشور ايران خشك و كم آب است، حاكميت اين شرايط و موقعيت قرارگيري آن در كمربند ريزگرد جهاني شرايط بسيار نامطلوبي به ارمغان آورده است. ريزگردها طي سال هاي اخير با شدت و فراوني بيشتري به وقوع پيوسته اند و عمده مناطق ايران را تحت تاثير قرار داده اند لذا به لحاظ مسائل زيست محيطي مطالعه و مديريت كاهش آثار آن در اولويت مي باشد. هدف از اين پژوهش، ارزيابي نقش لايه‌مرزي در انتقال، شرايط به وجود آورنده و تشديدكننده آشفتگي گردوغبار به جنوب غرب كشور است. ابتدا روزهاي توأم با گردوغبار استخراج و يك دوره كه اين پديده به شكل فراگير و با شدت زياد در منطقه موردمطالعه به وقوع پيوسته (21 تا 24 فوريه 2016) براي پايش گزينش شد. سپس داده‌هاي ارتفاع لايه‌مرزي (BLH) مبتني بر برونداد پايگاه ECMWF، پارامتري‌هاي هواسپهر از پايگاه NCEP/NCAR و عمق نوري ذرات (AOD) از سنجنده MODIS استخراج گرديد. علاوه بر اين به‌منظور ارزيابي شرايط به وجود آورنده و تشديدكننده آشفتگي مقدار عددي ريچاردسون براي دو ايستگاه راديوگمانه اهواز و آبادان محاسبه شد. نتايج نشان داد، لايه‌مرزي هواسپهر در ايجاد تلاطم و انتقال گردوغبار به كشور نقش مهم و غيرقابل‌انكاري را دارا مي‏باشد بطوريكه در هر 4 روز مورد مطالعه همبستگي بين ارتفاع لايه‌مرزي و عمق نوري ذرات بيشتر از 0.70 بوده است. شرايط هواسپهري ناپايدار همچون قرارگيري ناوه‏اي بسيار عميق، چرخند قوي همراه با تاوايي مثبت قابل‌توجه در محور ناوه، به همراه امگاي منفي كه گوياي صعود، ناپايداري هوا و به ‌تبع آن ايجاد شرايطي ناآرام و متلاطم در منطقه را فراهم نموده شرايط بسيار مساعد و تقويت برداشت گردوغبار را به وجود آورده است. مقدار عددي ريچاردسون طي روزهاي منتخب معرف پيشي گرفتن نيروي مكانيكي توليدكننده گردابه از نيروي بازدارنده حرارتي بوده كه در نتيجه آن جريان ناپايدار و آشفته‌تر شده و فرآيند اختلاط راحت‌تر و سريع‌تر صورت گرفته است.