سنجش كفايت سند اجرايي يونسكو در شناسايي ميزان درخطر بودن ده گونه ي منتخب زبان هاي ايراني

نگارندگان در اين تحقيق نُه شاخصِ انتقال بين ­نسلي، جمعيت دقيق گويش ­وران، مواد زباني موجود در بحث آموزش و سوادآموزي، نگرش بومي ­زبانان به زبان بومي و نگرش­ ها و سياست ­هاي دولتي و ... كه در سند اجرايي يونسكو(Language Vitality and Endangerment LVE) به منظور رتبه ­بندي زبان­ هاي در خطر آمده است را اساس كار خود براي ميزان در خطر بودن گونه ­ها­ي منتخب زباني قرار داده ­اند. بدين منظور به‌طور كاملاً تصادفي ده گونه­ ي زباني اغشتي، طالقاني، سنگاني، جاباني، افجه ­اي (گونه­ هاي زباني استان تهران و البرز) لاركي، قشمي، گهگمي، مُلكي­ گالي و بستكي (گونه­ هاي زباني استان هرمزگان) در سه استان ايران: تهران (پايتخت)، البرز (مجاور پايتخت) و هرمزگان (بسيار دورتر از پايتخت) انتخاب شد. بر اساس سنجش هم­زمان كل شاخص ­هاي اين سند كه لازمه­ ي اجراي اين سند مي ­باشد – شدت تهديد هر گونه­ ي زباني در طيف رتبه ­بندي در معرض خطر بودن زبان­ ها (ايمن تا نابود شده)، مشخص شد و همچنين بر اساس تحقيقات ميداني و مشاهدات نگارندگان معلوم گرديد ميزان فاصله از پايتخت، عوامل جغرافيايي و وضعيت اقتصادي سه عامل مهم­تري هستند كه جايگاه گونه­ هاي زباني را در اين طيف معين مي ­كنند و نهايتاً مي ­توان شدت در خطر بودن اين گونه­ هاي زباني منتخب را بدين گونه نشان داد: (اين علامت  درخطر بودن را نشان مي­ دهد) به‌طرز وخيم در خطر  به شدت در خطر  قطعاً در خطر افجه ­اي، اغشتي جاباني، طالقاني  قشمي، ملكي ­گالي، لاركي، گهگمي، سنگاني، بستكي