بررسي سهم عوامل مؤثر بر شدت تصادفات در جاده هاي بين شهري با استفاده از مدل لاجيت ترتيبي

Investigating the Contribution of Factors Influencing Accidents Severity on Intercity Roads Using the sequential logit model

زمينه و هدف: سطح پايين ايمني راه‌هاي كشور و آمار بالاي تصادفات نسبت به ميانگين جهاني، امروزه يكي از چالش­هاي پيشِ روي مديران و تصميم‌گيران در حوزۀ حمل‌ونقل و ترافيك مي­باشد. تصادفات علاوه بر خسارات مالي فراواني كه وارد مي­كند، به تلفات و جراحات فراواني نيز منجر مي­گردد. ازاين‌رو پژوهشگران، توجه بسياري به تحليل و بررسي علل و شدت تصادفات كرده‌اند تا با ارائۀ راهكارهاي مناسب به كاهش اين خسارات كمك كنند. بررسي علت تصادفات و تعيين سهم پارامتر‌هاي مختلف در وقوع يك تصادف، مسئلۀ اصلي (هدف) پژوهش حاضر مي‌باشد. روش: در اين پژوهش با بهره­ گيري از 2433 دادۀ واقعي تصادفات، به مدل‌سازي آماري و تعيين سهم عوامل مختلف در ايجاد تصادفات پرداخته شد. همچنين در اين پژوهش، به ارائۀ مدل لاجيت ترتيبي براي پيش‌بيني شدت تصادفات و تعيين ميزان اثرگذاري هريك از پارامتر‌ها پرداخته ‌شده است. نتايج مدل‌سازي پيشنهادي با مدل‌هاي رايج مانند شبكۀ عصبي نيز مقايسه شده است. يافته‌ها: بحث روي نتايج نشان مي‌دهد كه مدل لاجيت ترتيبي، كارايي بيشتري نسبت به مدل شبكۀ عصبي دارد. علاوه‌برآن، حضور عابرين پياده، بيشترين اثر افزاينده در شدت تصادفات را دارد و تصادف عقب به پهلوي راست، بيشترين اثر كاهنده را در بين پارامترهاي مؤثر دارد. از طرفي، فاصله از مبدأ كمترين اثر افزاينده و تصادف در ساعات اوليۀ صبح، كمترين اثر كاهنده را در شدت تصادفات دارند. بعد از عابر پياده، حضور خودروهاي سنگين در شب، بيشترين سهم را در افزايش شدت تصادفات به خود اختصاص داده است. پيشنهادها: در پژوهش‌هاي آتي براي پيش‌بيني شدت تصادفات، تأثير پارامتري مانند ميزان آشنايي راننده با مسير بررسي گردد. همچنين تحليل‌هاي مكاني - زماني مي‌تواند كمك شاياني به پيشبرد پژوهش‌ها در زمينۀ شدت تصادفات كند. از نظر كاربردي هم پيشنهاد مي‌شود كه آموزش رانندگان وسايل نقليۀ عمومي در خصوص پارامترهاي مؤثر در افزايش شدت تصادف توسط سازمان راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي در دستوركار قرار گيرد