فرا تحليل كشش‌هاي قيمتي مصرف آب خانگي شهري در ايران

Meta-Analysis of Price Elasticity for Urban Domestic Water Consumption in Iran

كشش قيمتي نقش مهمي در تعيين سيستم و ميزان تعرفه آب دارد. بيشتر تصميم‌گيران اقتصادي و پژوهشگران در سال‌هاي اخير براي شهرهاي مختلف، تابع تقاضا را برآورد كردند تا كشش‌هاي درآمدي و قيمتي را تخمين بزنند. در اين پژوهش با بازبيني 20 پژوهش با عنوان تابع تقاضاي آب خانگي شهري، 63 كشش قيمتي، مورد بررسي قرار گرفت. با توجه به اين كه مقدار كشش قيمتي به‌دست آمده از اين پژوهش‌ها داراي اختلافات معني‌دار آماري هستند، اين پژوهش با هدف تعيين فاكتورهاي تأثيرگذار بر ايجاد اين تغييرات در مقدار كشش قيمتي و همچنين بيان اختلاف در اين كشش‌ها با استفاده از روش فراتحليل انجام شد. روش فراتحليلي، تنوع در نتايج كشش‌هاي قيمتي آب را مورد بررسي و تحليل قرار مي‌دهد. روش آماري فرا تحليل با دو هدف تعيين وجود، يا عدم وجود سوگيري در انتشار و ناهمگني در نتايج گزارش شده، نتايج را مورد تحليل قرار مي‌دهد. بر اساس نتايج حاصل از تحليل اوليه، سوگيري در انتشار ناچيز و ناهمگني در انتشار پژوهش‌ها، قابل توجه است. مهم‌ترين متغيرهاي تأثيرگذار معني‌دار بر تغييرات مقدار كشش قيمتي به‌طور كلي به چهار گروه خصوصيات تئوريكي، خصوصيات داده، خصوصيات مدل و خصوصيات جغرافيايي و اجتماعي طبقه‌بندي شده‌اند. نتايج حاصل نشان مي‌دهد كه به احتمال زياد وجود متغيرهايي نظير درآمد، داده‌هاي سري زماني، فرم تابع لگاريتم طبيعي و استفاده از تئوري استون-گري كه اساس تخمين بسياري از توابع تقاضا مربوط به آب خانگي مي‌باشد، مقدار كشش را بالاتر از حد واقعي برآورد مي‌كنند. همچنين به احتمال زياد شرايط اقليمي منطقه، جمعيت و استفاده از حداقل مربعات معمولي در تخمين پارامترهاي تقاضا، مقدار كشش را پايين‌تر از حد واقعي برآورد مي‌كند.

Price elasticity plays a critical role in determining water tariff and its system. Many economic decision makers and researchers have estimated demand function for different cities in order to predict the associated income and price elasticity. In this research we reviewed 20 studies on urban domestic water demand function from which 63 price elasticity values were obtained. Since the price elasticity values obtained from these studies had significant statistical differences, the aim of this research is to determine the effective factors in price elasticity values as well as to analyze differences in such values using meta-analysis technique. The meta-analysis technique focuses on variation in water price elasticity results. The statistical meta-analysis technique focuses on two main objectives of publication bias or publication heterogeneity in reported results. The results indicated that publication bias is negligible while publication heterogeneity is significant. The major factors affecting price elasticity values are classified into 4 categories including theoretical, model, data and socio-geographical specifications. The result indicated that variables such as income, time-series datasets, natural logarithm function and use of stone-geary theory which is the basis for predicting many domestic water demand functions, significantly overestimate the price elasticity values. Also the geographical condition of the region, population density and use of OLS technique to estimate the demand parameters underestimates the price elasticity values.