تأثير تغيير اقليم بر روي دبي حداكثر روزانه تحت شرايط عدم قطعيت (حوضه دينور استان كرمانشاه)

سابقه و هدف: پژوهش‌هاي مختلفي در ارتباط با تغييرات پارامترهاي اقليمي و هيدرولوژيكي انجام شده است اما توجه به پديده تغيير اقليم و تأثير آن بر منابع آب از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشد كه در كشور كمتر به آن پرداخته شده است. هدف اين پژوهش پيش بيني متغيرهاي هواشناسي در شرايط تغيير اقليم بر پايه مدل‌ها و سناريوهاي مختلف در دو دوره آتي و مقايسه آن با دوره پايه و همچنين پيش بيني تأثير اين پديده بر دبي وحجم رواناب حوضه دينور كرمانشاه با در نظر گرفتن عدم قطعيت مربوطه مي‌باشد. مواد و روش‌ها: خروجي 6 مدل جفت شده گردش عمومي جو شاملGFCM21، HADCM3، INCM3،IPCM4 ،MPEH5و NCCCSM تحت سناريوهاي انتشار گازهاي گلخانه‌اي شامل A1B، A2 و B1 با استفاده از نرم‌ افزار LARSWG ريزمقياس شدند. براي تعيين دقت مدل‌ها و سناريوها، داده‌هاي دما و بارش مشاهداتي با داده‌هاي دما و بارش مدل‌ها و سناريوهاي موجود در پايگاه كانادا در دوره پايه مورد ارزيابي قرار گرفت و روش وزن دهي براي بررسي عدم قطعيت مدل‌ها و سناريوها بكار گرفته شد. سپس با در نظر گرفتن عدم قطعيت مدل‌ها و سناريوها، متغيرهاي دوره‌هاي آتي (2034-2011) و (2069-2046) پيش‌بيني شد و با دوره پايه (2010-1987) مقايسه گرديد. پس از ريزمقياس نمايي متغيرهاي اقليمي براي شبيه‌سازي رواناب در دوره‌هاي آتي، مدل بارش رواناب IHACRES انتخاب و پس از واسنجي و صحت سنجي براي پيش بيني دبي و حجم رواناب مورد استفاده قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد دماي حوضه دينور در دوره 2034-2011 به ترتيب براي سناريوهاي A1B، A2 و B1 به ميزان 1.72 ، 1.55 و 1.39 درجه سانتي‌گراد و در دوره 2069-2046 به ترتيب براي سناريوهاي A1B، A2 و B1 به ميزان 3.27 ، 2.88 و 2.26 درجه سانتي‌گراد نسبت به دوره پايه افزايش مي‌يابد. همچنين تغييرات بارش حوضه در دوره 2034-2011 به ترتيب براي سناريوهاي A1B، A2 و B1 به ميزان 15.22 ، 17.94 و 23.27 ميلي‌متر و در دوره 2069-2046 به ترتيب براي سناريوهاي A1B، A2 و B1 به ميزان 35.4 ، 7.97 و 2.58 ميلي‌متر نسبت به دوره پايه خواهد بود. مقدار دبي متوسط و نيز حجم رواناب در دوره‌هاي آتي به جز سناريو A1B در دوره 2069-2046، در باقي دوره‌ها تحت سناريوهاي مختلف افزايشي بوده اما رژيم دبي‌هاي حداكثر اين حوضه در دوره‌هاي آتي به‌گونه‌اي است كه نسبت به دوره مشاهده‌اي تعديل يافته است. همچنين نتايج حاصل از تحليل منحني‌هاي دبي فركانس با احتمالات مختلف نشان داد در برخي ماهها دبي‌هاي مورد نظر در احتمالات وقوع مختلف كاهش داشته است. نتيجه گيري: نتايج نشان داد در دوره‌هاي آتي مقدار دما و بارندگي پيش‌بيني شده افزايش مي‌يابد به ‌طوري كه افزايش دما در دوره دوم بيشتر از دوره اول و افزايش بارندگي در دوره اول بيشتر از دوره دوم خواهد بود. همچنين مقدار دبي دوره‌هاي آتي افزايش مي‌يابد به‌ طوري كه ميزان افزايش دبي در دوره اول بيشتر از دوره دوم است، و ميزان حجم توليدي رواناب نيز در دوره اول بيشتر از دوره دوم و در هر دو دوره بيشتر از دوره پايه به دست آمد. از طرفي ميزان دبي حداكثر روزانه در دوره‌هاي آتي كمتر شده به ‌طوري كه ميزان كاهش دبي حداكثر در دوره دوم بيشتر از دوره اول است. نتايج منحني هاي دبي فركانس نيز نشان داد در صورت عدم ذخيره آب، منطقه با مشكل تأمين نياز مصارف كشاورزي و شرب و صنعت مواجه خواهد شد.