بررسي غلظت فلوئور در خاك و گياه در منطقه پشت كوه دشتستان، استان بوشهر

سابقه و هدف: غلظت بالاي يون فلوئور در منطقه پشت كوه دشتستان استان بوشهر، باعث بروز بيماري فلوروسيس دنداني در ساكنين اين منطقه شده است. غلظت بالاي اين يون در گياه مي‌تواند يكي از مسيرهاي ورود اين عنصر را به بدن فراهم مي‌كند كه اين امر در كنار جذب فلوئور از منابع آب نيز مي‌تواند احتمال بيماري فلوروسيس دنداني شديد در ساكنين منطقه پشت كوه دشتستان، استان بوشهر افزايش دهد. هدف از اين پژوهش، تعيين غلظت فلوئور در خاك و انباشت احتمالي آن در گياه بود. مواد و روش‌ها: پشت كوه دشتستان بخشي از شهرستان دشتستان است در شرق و جنوب شرق شهرستان برازجان در استان بوشهر قرار گرفته‌است. به منظور بررسي مقدار فلوئور در خاك، از خاكهاي نخلستان و مزارع گندم 34 نمونه خاك برداشت شد. براي تعيين احتمالي ارتباط pH و مقدار فلوئور در نمونه هاي خاك، pH در خاك اندازه گيري شد. همچنين جهت بررسي و تعيين غلظت فلوئور در گياه، 14 نمونه گندم به تفكيك اندام ريشه و برگ ساقه به همراه 10 نمونه خرما نمونه برداري و آناليز شدند. اندازه گيري فلوئور در نمونه هاي خاك و گياه به روش ذوب قليايي و با استفاده از الكترود گزينشي فلوئور )متروم سويس مدل 78 يون سنج) انجام شد. يافته‌ها: غلظت فلوئور در ريشه گندم با ميانگين 30 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بيشتر از غلظت فلوئور در برگ ساقه با ميانگين 19 ميلي‌گرم بر كيلوگرم است. غلظت فلوئور در خرما با ميانگين 10 ميلي‌گرم بر كيلوگرم، حاكي از انباشت بالاي اين يون در خرما را دارد. pH خاك عامل مهمي‌‌‌ در زمين شيمي‌‌‌ خاك هاي فلوئور دار مي‌باشد. pH نمونه هاي خاك منطقه پشت كوه دشتستان با ميانگين 8.03، pH بالايي را نشان مي‌دهد. در شرايط فوق، يون فلوئور در خاك از حالت غير متحرك خارج مي‌شود و فلوئور موجود در خاك در اين شرايط شسته شده و وارد آب و بافت گياه مي‌شود. همبستگي بالاي pH و غلظت فلوئور در خاك، تاييدي بر اين موضوع است. همچنين به دليل نزديك بودن شعاع يوني فلوئور به هيدروكسيل تبادل يوني بين اين دو يون در شرايط pH بالا رخ مي‌دهد. نتيجه‌گيري: غلظت بالاي فلوئور در خرما باعث جذب بالاي فلوئور توسط ساكنين منطقه پشت كوه دشتستان مي شود كه از اين لحاظ در وضيعت نگران كننده‌اي قرار دارند. بر اساس نتايج به دست آمده از غلظت بالاي فلوئور در خاك و گياهان، امكان انتقال اين عنصر به چرخه غذايي بسيار بالا مي‌باشد. شناسايي منابع آب با غلظت بالاي فلوئور در منطقه در روند شناخت مناطق با منابع آب كم‌فلوئور كمك بسياري مي كند.