تأثير كود آلي مايع بر رشد و جذب عناصر پر‌مصرف و كادميم توسط اسفناج در يك خاك آلوده به كادميم (Spinacea oleracea L.)

سابقه و هدف: مطالعه فلزات سنگين به دليل غيرقابل تجزيه بودن وآثار زيانبار فيزيولوژيك بر جانداران حتي در غلظت‌هاي كم، اهميتي ويژه دارند. كادميم از جمله فلزات سنگيني است كه از منابع و مصارف گوناگون به آب، خاك، گياه و نهايتاً زنجيره غذايي انسان و حيوانات راه مي‌يابد، و خسارتهايي جدي به بار مي‌آورد. اين عوامل باعث گرايش بيشتر به سمت مصرف كودهاي غيرشيميايي براي تأمين نياز غذايي گياهان شده است. كودهاي زيستي حاوي مواد نگهدارنده با جمعيت متراكم يك يا چند نوع ريزجاندار مفيد خاكزي و يا به صورت فرآورده متابوليك اين موجودات مي‌باشند، كه به منظور بهبود حاصلخيزي خاك و عرضه مناسب عناصر غذايي مورد نياز گياه در يك سيستم كشاورزي پايدار به كار مي‌روند. از جمله كودهاي زيستي مي توان ورمي‌كمپوست، ورمي‌واش و چاي حاصل از آن را نام برد. به مواد مترشحه از بستر و بدن كرم خاكي ورمي‌واش مي‌گويند، كه منبع غني از ويتامين‌ها، هورمون‌ها، آنزيم‌‌ها، عناصر پرمصرف و كم‌مصرف مي‌باشد و به رشد موثر گياهان كمك مي‌كند. اين پژوهش با هدف بررسي اثر كود آلي مايع (ورمي‌واش) بر‌ رشد گياه اسفناج و غلظت كادميم و عناصر پر‌مصرف توسط آن در يك خاك آلوده شده به كادميم انجام گرفت. مواد و روشها: اين آزمايش به صورت فاكتوريل و در قالب طرح آماري كاملا تصادفي، با دو فاكتور ورمي‌‌واش در 4 سطح (0، 25، 50 و 100 ميلي‌ليتر در كيلوگرم خاك) و كادميم نيز در 4 سطح (5، 10، 20 و 40 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك) و با سه تكرار در گلخانه اجرا گرديد. قبل از كشت ويژگي‌هاي خاك و ورمي‌واش مورد استفاده با روش‌هاي استاندارد آناليز گرديد. گياه اسفناج (Spinacea oleracea L.var. inermis) در گلدان‌ها كشت شد. بعد از هشت هفته از كاشت گياه وزن تر، وزن خشك، و غلظت و جذب عناصر غذايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم و عنصر كادميم در اندام هوايي گياه اسفناج اندازه‌گيري شد. يافته‌ها‌: نتايج نشان داد ورمي‌واش نقش موثري در بهبود رشد و عملكرد اسفناج دارد. كمترين وزن خشك اسفناج در سطح شاهد (بدون مصرف ورمي‌واش) و 40 ميلي‌گرم در كيلوگرم كادميم، و بيشترين آن در50 ميلي‌ليتر در كيلوگرم ورمي‌واش و 5 ميلي‌گرم در كيلوگرم كادميم مشاهده شد. غلظت و جذب نيتروژن و فسفر با افزايش ورمي‌واش در تمامي غلظت‌هاي كادميوم افزايش نشان داد. ورمي‌واش بر غلظت كادميم و پتاسيم در گياه اثر معني‌دار نداشت. بررسي‌هاي بيشتر در شرايط مزرعه مفيد خواهد بود و توصيه ميگردد. نتيجه‌گيري: در خاك آلوده به كادميم، كاربرد ورمي‌واش سبب افزايش عملكرد و جذب عناصر پرمصرف در اسفناج شد. ورمي‌واش حاوي عناصر غذايي به فرم قابل دسترس گياه است. بررسي‌هاي بيشتر در شرايط مزرعه مفيد خواهد بود و توصيه مي‌گردد.