بررسي منابع انتشار عناصر معلق در هواي شهر كرمانشاه

ذرات معلق اتمسفري نقش مهمي در تعديل و تغيير اقليم، چرخه هاي هيدرولوژيكي، شيمي اتمسفر، چرخه هاي بيوژئوشيميايي و بهداشت عمومي دارند. هدف اين مطالعه، بررسي منشأ ذرات معلق در اتمسفر كرمانشاه مي باشد. غلظت 20 عنصر (پتاسيم، سديم، كلسيم، فسفر، مس، نيكل، سرب، كادميم، سلنيوم، روي، آهن، منيزيم، بور، كروم، كبالت، آرسنيك، موليبدن، واناديم، آلومينيوم، منگنز) براي 55 نمونه خاك و 41 نمونه ذرات معلق بوسيله دستگاه ICP آناليز شد. منشأ ذرات معلق با استفاده از روش هاي تحليل عاملي، تحليل خط سير توده هواي معكوس، فاكتور غني‌سازي و نسبت آلومينيوم به روي شناسايي شدند. كلسيم حداكثر غلظت (ppb 84600) و سرب حداقل غلظت (ppb95/8) را در نمونه هاي ذرات معلق و كلسيم حداكثر غلظت ppb) 2074800)، موليبدن حداقل غلظت (ppb 8/3) را در نمونه هاي خاك دارا بودند. نتايج نشان داد كه مقادير فاكتور غني سازي عناصر بور، روي و موليبدن خيلي بالا در گسترۀ بين 31 تا 29/507 و عناصر مس، سرب، كادميم، نيكل، واناديم و كروم در گسترۀ بين 1 تا 10 و عناصر آهن، پتاسيم، كلسيم، سلنيوم، آرسنيك، كبالت، فسفر، منيزيم و سديم داراي ميزان فاكتور غني سازي پايين در گسترۀ كمتر از 25/0 مي باشند. تحليل عاملي، عناصر را براساس منابع انتشار آن ها در شش عامل دسته بندي كرد. عامل اول سديم، آلومينيوم، كلسيم و پتاسيم، عامل دوم كادميم، موليبدن و كروم، عامل سوم مس، سرب و كبالت، عامل چهارم آهن و منگنز، عامل پنجم فسفر و عامل ششم واناديم را شامل مي شد. براساس نتايج فاكتور غني سازي، تحليل عاملي عناصر پوسته اي كلسيم، سديم، منيزيم، پتاسيم، فسفر، سلنيوم، منگنز و آهن تامين كنندۀ اصلي عناصر در ذرات معلق در هواي كرمانشاه است و انتشارات وابسته به وسايل نقيله و صنايع در درجه دوم اهميت قرار دارند.