تحليل اثر رگبارهاي متوالي بر ويژگي‌هاي خاك، توليد رواناب سطحي و هدررفت خاك در خاك‌هاي با پايداري متفاوت در كرت‌هاي كوچك

آگاهي از تغييرات زماني ويژگي‌هاي خاك در هر رخداد طي بارش هاي متوالي براي تعيين دوره بحراني كه خاك حساس به فرآيندهاي فرسايشي مي شود، بسيار حائز اهميت است. اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر رگبارهاي متوالي بر تغيير ويژگي‌هاي خاك، توليد رواناب سطحي و هدررفت خاك در 18 نوع خاك مختلف با اندازه خاكدانه‌ يكسان (با قطر بين 4 و 6 ميلي‌متر)، انجام گرفت. آزمايش در كرت‌هاي فرسايشي كوچك با طول 80 سانتي متر و عرض 60 سانتي متر با شيب 9 درصد طي هفت رگبار متوالي شبيه سازي شده با شدت 85 ميلي متر بر ساعت و تداوم 30 دقيقه با فواصل پنج روز اجرا شد. نتايج نشان داد كه تفاوتي معني‌دار بين خاك‌ها از نظر جرم مخصوص ظاهري، نگه‌داشت آب، توليد رواناب و هدررفت خاك به‌وجود آمد (001/0 p). در رخداد رگبار اوليه به‌دليل فراواني زياد خاكدانه‌هاي پايدار و پايين بودن رطوبت پيشين خاك‌ها، پايين ترين مقدار رواناب (4/14 ميلي متر) و هدررفت خاك (792 گرم بر مترمربع) مشاهده شد. در رخداد رگبارهاي متوالي بعدي گرچه تغييرات زياد در نگه‌داشت آب در خاك مشاهده نشد، اما افزايش جرم مخصوص ظاهري خاك هم‌چنان آشكار بود. روابطي معني دار بين هدررفت خاك (58/0= 2R) و جرم مخصوص ظاهري خاك و نيز رطوبت پيشين خاك (75/0= 2R) وجود داشت. اين پژوهش نشان داد كه آگاهي از تغييرات جرم مخصوص ظاهري خاك و رطوبت پيشين خاك در رخدادهاي باران طي سال مي‌تواند در پيش‌بيني فرسايش خاك رخداد طي رگبارهاي متوالي در يك منطقه مؤثر واقع شود. به‌طور كلي تغييرات ويژگي‌هاي فيزيكي خاك در هر رخداد نقشي مهم در افزايش حساسيت خاك به فرسايش طي رگبارهاي متوالي دارد.