مصرف بهينه كود نيتروژن در آبياري باراني با ارقام و تراكم مختلف گندم در كرج

بخش زيادي از كشت گندم ايران در مناطق خشك و نيمه‌خشك قراردارند و به‌علت كمبود آب به‌ويژه در مراحل انتهايي رشد، رقابت بين گندم و ساير محصولات، باعث تخصيص آب كم‌تري به مزارع گندم مي گردد. در چنين شرايطي دستيابي به ارقامي از گندم با تراكم مناسب و كاربرد سامانه‌هاي آبياري نوين به‌منظور افزايش عملكرد، از اهميت بالايي برخوردار است. گرچه نيتروژن مهم‌ترين عنصر در عملكرد و كيفيت گندم است، ليكن مصرف بيش از حد كودهاي نيتروژنه باعث اتلاف آن‌ها در اثر آبشويي، كاهش راندمان مصرف كود و آلودگي آب‌هاي زيرزميني مي‌گردد. اين تحقيق در دو سال با طرح آماري اسپليت-فاكتوريل اجرا شد. روش كوددهي به‌عنوان كرت اصلي و فاكتوريل رقم و تراكم كاشت در پلات هاي فرعي بودند. روش كوددهي نيتروژن در 3 سطح كوددهي به‌ميزان توصيه كودي به‌روش دست پاش، كوددهي با آبياري باراني به‌ميزان توصيه كودي و كوددهي با آبياري باراني با 30% كم‌تر از توصيه كودي در كرت‌هاي اصلي و فاكتوريل ارقام گندم پيشتاز،‌ شيراز و بهار و تراكم كاشت 300، 400 و 500 دانه در مترمربع در كر‌تهاي فرعي بودند. بيش‌ترين عملكرد دانه به‌مقدار kg/ha 6065، 5786 و 5943 به‌ترتيب در رقم پيشتاز، كوددهي با آبياري باراني به‌ميزان توصيه كودي و تراكم برابر 400 بذر در مترمربع و كم‌ترين عملكرد دانه به‌مقدار kg/ha 5517، 5728 و 5576 به‌ترتيب در رقم شيراز، كوددهي با آبياري باراني با 30% كم‌تر از توصيه كودي و تراكم 500 بذر در مترمربع بود. مقايسه اثرات متقابل روش كوددهي، رقم در تراكم بذر نشان داد كه بيش‌ترين عملكرد دانه مربوط به رقم پيشتاز به‌مقدار Kg/ha 6307 در تراكم كاشت 400 بذر در مترمربع و كوددهي با آبياري باراني به‌ميزان توصيه كودي و كم‌ترين عملكرد دانه مربوط به رقم شيراز به‌مقدار kg/ha 5359 در تراكم كاشت 500 بذر در مترمربع و كوددهي با آبياري باراني با 30% كم‌تر از توصيه كودي بود. بيش‌ترين مقادير پروتئين در روش‌هاي كوددهي، رقم و تراكم بذر مربوط به تيمارهاي كوددهي با آبياري باراني به‌ميزان توصيه كودي، رقم شيراز و تراكم 300 بذر در مترمربع به‌دست آمد. كم‌ترين مقادير پروتئين مربوط به تيمارهاي آبياري باراني با 30% كم‌تر از توصيه كودي، رقم بهار و تراكم 500 بذر در مترمربع بود. بيش‌ترين ميانگين عملكرد دانه و درصد پروتئين در تيمار كوددهي با آبياري باراني به‌ميزان توصيه كودي برابر kg/ha 5786 و %20.8 به‌دست آمد. عملكرد دانه به‌ازاي هر كيلوگرم اوره مصرفي در سه تيمار كوددهي بترتيب 15.4، 15.5 و 22.8 كيلوگرم بود كه نشانگر افزايش كارآيي مصرف كود نيتروژن در تيمار كوددهي در آبياري باراني با 30% كم‌تر از توصيه كودي است. كوددهي با آبياري باراني با 30% كم‌تر از توصيه كودي، استفاده از رقم پيشتاز و تراكم 400 بذر در مترمربع، مناسب‌ترين گزينه‌هاي آزمايش بودند.