كاربرد مدل‌هاي شوري‌زدايي به‌منظور تدوين برنامه تناوب زراعي خاك‌هاي شور و سديمي (مطالعه موردي منطقه رامهرمز )

شوري خاك يكي از چالش‌هاي مهم كشاورزي پايدار در مناطق خشك و نيمه‌‌خشك است. تجمع نمك‌ها در ناحيه‌ رشد ريشه بر ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك ‌از جمله فشار اسمزي، نفوذپذيري و هدايت هيدروليكي تأثير گذاشته و در نتيجه آن رشد و نمو بيش‌تر گياهان زراعي و باغي يا مختل مي‌شود و يا به‌طور كامل متوقف مي‌گردد. هدف از پژوهش حاضر بررسي كاربرد مدل‌هاي ‌شوري‌زدايي به‌منظور ارائه برنامه تناوب زراعي اصلاح و بهسازي خاك‌هاي شور و سديمي است. بدين منظور آزمايشي با دو تيمار و سه تكرار در اراضي به مساحت ٤٥٠٠٠ هكتار واقع در استان خوزستان كه كلاس شوري و سديمي بودن آن در كلاس S4A3 قرار داشت انجام شد. در تيمار نخست از هيچ‌گونه ماده اصلاح كننده استفاده نگرديد و فقط با كاربرد يك متر عمق آب آبشويي در چهار تناوب 25/0 متري اجرا شد. ليكن در تيمار دوم، گچ با درجه خلوص 78% به اندازه ده تن در هكتار استفاده و سپس عمليات آبشويي به روش غرقاب متناوب و يك متر عمق آب آبشويي انجام گرديد. نمونه‌هاي خاك پيش، حين و پس از كاربرد هر تناوب آبياري از اعماق25-0، 50-25، 75-50، 100-75، 125-100، 150-125 سانتي‌متري برداشت و تجزيه‌هاي فيزيكي و شيميايي مورد نظر بر روي آن‌ها اعمال شد. نتايج نشان داد كه از ميان مدل‌هاي مورد بررسي، مدل لگاريتمي از كارآيي بهتري براي تخمين مقدار آب مورد نياز براي اصلاح خاك‌هاي شور و سديمي برخوردار است. بر اساس مدل به‌دست آمده، مقدار خالص آب لازم براي كاهش مقدار شوري اوليه خاك محاسبه و در نهايت براي بهسازي خاك‌هاي شور و سديمي، برنامه تناوب زراعي اصلاحي اراضي در دو گزينه ارائه گرديد. گزينه نخست با آبشويي مقدماتي و كشت جو در استمرار آبشويي در اولويت بود و گزينه دوم با آبشويي مقدماتي و كشت يونجه در استمرار آبشويي در اولويت‌ بعدي قرار گرفت. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه گنجاندن يك برنامه‌ي تناوب زراعي به همراه آب آبشويي، ضمن آبشويي مؤثر نمك‌هاي محلول از نيمرخ خاك، موجب صرفه‌جويي قابل‌توجه در ميزان آب مصرفي مي‌گردد.