مطالعه تجمع فلزات سنگين در محصولات مختلف تحت تأثير آبياري با فاضلاب تصفيه‌شده شهري كرمانشاه

در اين تحقيق به بررسي تجمع فلزات سنگين شامل مس، آهن، روي، كادميم و منگنز در اندام‌هاي مختلف (ريشه، اندام هوايي، ميوه يا دانه) ذرت، جو، باميه و جعفري در شرايط واقعي تحت آبياري با دو تيمار فاضلاب تصفيه‌شده شهري خروجي تصفيه‌خانه كرمانشاه (TWW) و آب چاه موجود در اراضي همان منطقه (WEW) در سه تكرار و قالب طرح كاملاً تصادفي كرت‌هاي خردشده براي هر محصول (در سال زراعي 1393) پرداخته شده است. نتايج تحليل‌هاي آماري نشان داد كه اثر آبياري با پساب بر تجمع فلزات سنگين در تمامي محصولات در سطح 5 درصد معنادار بود. همچنين، تجمع آهن، روي و كادميم در اندام‌هاي محصولات مورد بررسي تحت تيمار پساب بيش از تيمارهاي آب چاه و از نظر آماري نيز معنا‌دار بود و در بيشتر موارد بالاتر از حدود استانداردها نيز قرارداشت، ولي از نظر تجمع مس و منگنز، علي‌رغم مشاهده اختلاف معنا‌دار آماري و مقداري بين تيمارهاي مختلف، ميزان تجمع اين دو فلز در اندام‌هاي مختلف محصولات در اكثر موارد پايين‌تر از حدود مجاز قرارداشت. دامنه تغييرات فلزات سنگين در محصولات مختلف تحت تيمارهاي آبياري با پساب، 37.7-14.1، 1165-71.1، 98.6-24.3، 2.30-0.10 و 269-15.8 ميلي‌گرم در كيلوگرم به‌ترتيب براي مس، آهن، روي، كادميم و منگنز اندازه‌گيري شد. علاوه‌بر اين، تجمع فلزات مختلف در ريشه بيش از اندام‌هاي ديگر به‌دست آمد.