تأثير تغيير متغيرهاي اقليمي بر تبخير و تعرق پتانسيل در مناطق خشك با استفاده از زمين‌آمار (بررسي موردي: استان يزد)

در سامانه هاي آبي، بارش به عنوان ورودي و تبخير و تعرق به عنوان خروجي در نظر گرفته مي شود. درنتيجه آب در دسترس از رابطه اين دو عامل به دست مي آيد. بنابراين بعد از بارش ﺗﺒﺨﯿر و ﺗﻌﺮق مهمترين عامل ﭼﺮﺧه ﻫﯿﺪروﻟﻮژي است. ﺗﺒﺨﯿر و ﺗﻌﺮق تحت تاثير متغيرهاي اقليمي همچون دما، باد، رطوبت و تابش آفتاب مي باشد. در تحقيق حاضر، تغييرات نرخ تبخيروتعرق پتانسيل و چگونگي تاثيرگذاري تغييرات هر يك از متغيرهاي اقليمي مؤثر شامل دما، باد، رطوبت و تابش آفتاب در اين تغييرات احتمالي، مورد بررسي قرار گرفت. نخست تبخير و تعرق دوره 2015-1999 در سطح استان يزد در 14 ايستگاه هواشناسي با روش فائو-پنمن-مانتيث محاسبه شد. به دليل كمبود داده هاي ساعات آفتابي در تعدادي از ايستگاه ها، بازسازي داده هاي ناقص به روش رگرسيون طبق رابطه دما و ساعات آفتابي انجام شد. همچنين به علت عدم وجود داده هاي سرعت باد در برخي ايستگاه ها، بازسازي آنها با استفاده از داده هاي ساير ايستگاه ها به سه روش وزن معكوس فاصله، كريجينگ و كوكريجينگ انجام گرفت. بعد از محاسبه تبخير و تعرق پتانسيل، داده هاي تبخير و تعرق پتانسيل پهنه بندي شد و با انجام آزمون منكندال، روند ماهانه و سالانه آنها بررسي شد. نتايج نشان داد با وجود وقوع پديده تغيير اقليم و افزايش دما در 13 ايستگاه از 14 ايستگاه مورد مطالعه، مقدار تبخير و تعرق پتانسيل در چند دهه گذشته روند كاهشي داشته است. بررسي متغيرهاي مؤثر بر تبخير و تعرق پتانسيل نشان داد كه سرعت باد در چند دهه گذشته روند كاهشي داشته است و اين كاهش با وجود افزايش دما موجب كاهش تبخير و تعرق پتانسيل 64.28 درصد از ايستگاه ها شد است. روند كلي تبخير و تعرق در اين دوره 0.86 بوده كه بيانگر روند كاهشي تبخير و تعرق در سطح استان يزد مي باشد.