تأثير شدت‌هاي مختلف چراي دام بر زيست توده اندام‌هاي هوايي و زيرزميني دو گونه Festuca ovina و Agropyron libanoticum در مراتع جنوب شرقي سبلان

Effects of different grazing intensities on aerial and underground biomass of Agropyron libanoticum and Festuca ovina in southern rangelands of Sabalan

اين مطالعه به منظور تعيين رابطه بين زيست توده اندام هوايي و اندام زيرزميني و ارزيابي تأثير شدت‌هاي چراي دام بر كميت زيست توده دو گونه Festuca ovinaوAgropyron libanoticumدر مراتع ييلاقي دامنه جنوبي سبلان در استان اردبيل انجام شد. دو گونه مورد مطالعه كه از گونه‌هاي شاخص و خوشخوراك منطقه مي‌باشند، در هر سه منطقه چراي سبك، متوسط و سنگين انتخاب شد. پس از تعيين سه منطقه نمونه‌برداري به عنوان تيمارهاي مختلف چراي دام، نمونه‌برداري از پوشش گياهي در هر سه منطقه به روش تصادفي- سيستماتيك در قالب 25 پلات در طول ترانسكت 600 متري (در هر منطقه) انجام شد. به منظور تعيين رابطه احتمالي بين وزن زيست توده اندام هوايي و اندام زيرزميني در هر يك از تيمار‌ها از رگرسيون خطي ساده استفاده شد. مقايسه داده‌ها در سه تيمار از طريق تجزيه واريانس يك طرفه و آزمون توكي با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتايج نشان داد كه رابطه رگرسيوني معني‌داري بين زيست توده اندام هوايي و اندام زيرزميني اين دوگونه در تيمارهاي مختلف برقرار است. افزايش شدت چراي دام منجر به كاهش معني‌دار زيست توده اندام هوايي و اندام زيرزميني و زيست توده كل دو گونه مورد ارزيابي شد. افزايش شدت چرا منجر به كاهش محسوس زيست توده اندام هوايي در هر دو تيمار چراي متوسط و چراي سنگين به‌ترتيب 31 /26 و 24 /42 درصد در مقايسه با تيمار چراي سبك براي گونه Festuca ovina و 04 /22 و 76 /48 درصد براي گونه Agropyron libanoticum شده است. همچنين افزايش شدت چرا منجر به كاهش محسوس زيست توده اندام زيرزميني در تيمارچراي متوسط و چراي سنگين نسبت به چراي سبك به‌ترتيب معادل 14 /25 و 75 /42 درصد براي گونه Festuca ovina و معادل 39 /9 و 30 /35 درصد براي گونه Agropyron libanoticum شد. به‌طور كلي شدت چرا باعث كاهش زيست توده اندام هوايي و زيرزميني گونه‌هاي مورد ارزيابي شد. بنابراين توجه مديران اكوسيستم‌هاي مرتعي را در جهت حفاظت خاك و جلوگيري از قهقراي اين گونه مهم مرتعي ضروري مي‌سازد.