بررسي وضعيت نيتروژن در ژنوتيپ ‌هاي گندم ديم (Triticum aestivum L.) با استفاده از نيتروژن-15

به‌منظور بررسي اثر كاربرد زمان و ميزان مصرف نيتروژن بر وضعيت تنش نيتروژني و توليد ژنوتيپ‌هاي گندم ديم، پژوهشي در قالب كرتهاي دو بار خرد شده با استفاده از نيتروژن-15 در موسسه تحقيقات كشاورزي ديم به اجرا درآمد. زمان مصرف نيتروژن در كرت اصلي (كل در پاييز و 2/3 در پاييز و 1/3در بهار)، مقادير نيتروژن در كرت فرعي (0، 30، 60 و 90 كيلوگرم در هكتار) و ژنوتيپ‌ها در كرت‌ فرعي فرعي (آذر 2، رصد، اوحدي و ژنوتيپ‌هاي شماره 1 الي 4) در 3 تكرار طي سال زراعي 90-1389 مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد، بين زمان مصرف نيتروژن از لحاظ عملكرد و پارامترهاي جذب نيتروژن تفاوت معني‌داري مشاهده نشد، اما مصرف نيتروژن توانست به‌طور متوسط ماده خشك گياهي (2052 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد دانه (1053 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (3403 كيلوگرم در هكتار)، برداشت نيتروژن كل (21/8 درصد)، برداشت نيتروژن كود (10/3 درصد)، اتم درصد اضافي نيتروژن15 در گياه (1/75 اتم درصد)، نيتروژن جذب شده از كود نشاندار (21/9 درصد)، شاخص تنش نيتروژن (0/3) و پروتئين دانه (1/3 واحد) را به‌طور معني‌داري افزايش دهد. شاخص تنش نيتروژن (NSI) مناسب‌ترين شاخص براي تعيين وضعيت نيتروژن گياه شناسايي شد. همچنين نيتروژن برداشت شده از كود نشاندار (%Ndff) نيز از شاخص‌هاي مطلوب در اين خصوص بود. براي رفع تنش نيتروژني و توليد بهينه ژنوتيپ‌هاي گندم ديم، كاربرد تيمار N60 مناسب‌ترين ميزان نيتروژن و در بين ژنوتيپ‌ها رقم آذر 2 مطلوب‌ترين و Genotype1 و Genotype2 نامناسب‌ترين بود. در مجموع استنباط مي‌شود، با استفاده از شاخص NSI و نيتروژن برداشت شده از كود نشاندار مي‌توان وضعيت نيتروژن در ژنوتيپ‌هاي گندم ديم و زمان و ميزان مصرف كودهاي نيتروژني را تعيين نمود.