اثر تركيب ‌هاي مختلف كاشت و كود زيستي بر كارآيي مصرف آب و نيتروژن در كشت مخلوط ارزن معمولي (Panicum miliaceum L.) و لوبيا چشم‌بلبلي (Vigna unguiculata L.)

به‌منظور ارزيابي اثر كشت مخلوط ارزن معمولي و لوبيا چشم‌بلبلي و استفاده از كود زيستي بركارآيي مصرف آب و نيتروژن، آزمايشي طي سال 1393 در نجف‌آباد اصفهان به‌صورت كرت‌هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. دو سطح كود زيستي فسفاته بارور2 به‌عنوان عامل كرت اصلي و شش تركيب كاشت شامل: كشت خالص ارزن معمولي، كشت خالص لوبيا چشم‌بلبلي و نسبت‌هاي مخلوط سري‌هاي افزايشي شامل: 100% ارزن+ 25% لوبيا چشم‌بلبلي، 100% ارزن+ 50% لوبيا چشم‌بلبلي، 100% ارزن+ 75% لوبيا چشم‌بلبلي و 100% ارزن+ 100% لوبيا چشم‌بلبلي، به‌عنوان عامل كرت فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه اثر كود زيستي بر كارآيي مصرف آب، كارآيي‌هاي نيتروژن شامل: كارآيي جذب، كارآيي فيزيولوژيك و كارآيي مصرف نيتروژن معني‌دار بود. نسبت‌هاي كاشت نيز اثر معني‌داري بر كارآيي مصرف آب و شاخص‌هاي كارآيي نيتروژن داشتند، به‌طوري‌كه بيشترين كارآيي مصرف آب (0/704، 0/473 و 0/784 كيلوگرم دانه بر متر مكعب آب) به‌ترتيب براي ارزن در تيمار 100% ارزن +25% لوبيا چشم‌بلبلي، براي لوبيا چشم‌بلبلي در كشت خالص و براي مجموع دو گونه در تيمار 100% ارزن+ 25% لوبيا چشم‌بلبلي حاصل شد. همچنين بيشترين كارآيي جذب نيتروژن (77/7، 101/7 و 120/2 درصد)، كارآيي فيزيولوژيك نيتروژن (55/3، 37 و 66/8كيلوگرم دانه به‌ازاي هر كيلوگرم نيتروژن زيست توده) و كارآيي مصرف نيتروژن (43/2، 37/7 و 48/1 كيلوگرم دانه به‌ازاي هر كيلوگرم نيتروژن خاك) به‌ترتيب براي ارزن در تيمار 100% ارزن+ 25% لوبيا چشم‌بلبلي، براي لوبيا در كشت خالص آن و براي مجموع دو گونه نيز در تيمار 100% ارزن + 25% لوبيا چشم‌بلبلي به‌دست آمد. لذا چنين استنباط مي‌شود كه مديريت مبتني بر درك صحيح از اصول و مباني اكولوژيكي سيستم‌هاي كشت مخلوط و استفاده از كودهاي زيستي مي‌تواند رهيافتي جهت بهره‌وري و استفاده بهينه از منابع (آب و نيتروژن) به‌منظور توليد مطلوب، كاهش هزينه‌ها و وابستگي به منابع گران قيمت، كاهش آلودگي‌ها و فشارهاي زيست محيطي در سامانه‌هاي كشاورزي پايدار باشد.