اثر تراكم و آرايش كاشت بر عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد (Sesamum indicum L.)

تعيين آرايش كاشت و تراكم بوته مناسب باعث بهره‌وري بهتر از منابع و افزايش عملكرد در واحد سطح مي‌گردد، لذا در همين راستا آزمايشي در مزرعه‏ تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي در دو سال متوالي (1391 و 1392) انجام شد. در اين آزمايش از طرح اسپليت پلات بر پايه بلوك‏هاي كامل تصادفي با سه تكرار استفاده شد. فاكتور اصلي شامل تراكم بوته (30، 40، 50 بوته در مترمربع) و فاكتور فرعي آرايش كاشت (مستطيل، مربع، لوزي) بود. اثر متقابل آرايش كاشت و تراكم بر ماده خشك كل، عملكرد، تعداد دانه در كپسول و تعداد كپسول در بوته معني‌دار بود. همچنين شاخص برداشت، وزن هزار دانه و تعداد شاخه در بوته نيز تحت تأثير تراكم بوته قرار گرفت. حداكثر ماده خشك در آرايش كاشت لوزي با تراكم 50 بوته در مترمربع حاصل شد كه به ترتيب 8 و 13 درصد بيشتر از آرايش كاشت مربع و مستطيل بود. بيشترين عملكرد دانه مربوط به آرايش كاشت لوزي و تراكم 50 بوته در متر مربع به ميزان 1100 گرم در مترمربع در سال 1391 بود. بيشترين تعداد دانه و كپسول در بوته در آرايش كاشت لوزي با تراكم 30 بوته در مترمربع به ترتيب به ميزان 47 و 2/19 عدد در سال 1391 به‌دست آمد. با افزايش تراكم بوته از 30 به 50 بوته در مترمربع، وزن هزار دانه حدود 13 درصد كاهش يافت. افزايش تراكم بوته از 30 به 50 بوته در واحد سطح منجر به كاهش شاخص برداشت از 31 به 28 درصد شد. براساس نتايج اين آزمايش، آرايش كاشت لوزي با تراكم 50 بوته در مترمربع براي كشت كنجد در مشهد مناسب مي‌باشد.