بررسي وضعيت جذب و استفاده نور در كشت خالص و مخلوط سه گياه دارويي سياهدانه (Nigella sativa L.)، هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.) و گاوزبان اروپايي (Borago officinalis L.)

به‌منظور تعيين و مقايسه كارايي مصرف نور سه گونه گياه دارويي سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي در كشت مخلوط جايگزيني، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال زراعي 93-1392 انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل نسبت‌هاي 50:50 سياهدانه با گاوزبان (N:B)، سياهدانه با هميشه‌بهار (N:C)، گاوزبان اروپايي با هميشه‌بهار (B:C)، كشت سه‌گانه با نسبت يك‌سوم از هر گونه (N:C:B) و كشت خالص آن‌ها با تراكم كامل بود. نتايج آزمايش نشان‌دهنده افزايش كارايي مصرف نور هر سه گونه در تيمارهاي كشت مخلوط نسبت به تك‌كشتي بود كه مي‌تواند بدليل مزيت كشت مخلوط در كاهش رقابت درون‌گونه‌اي و بهره‌وري بيشتر منابع در دسترس به‌خصوص تابش باشد. بالاترين كارايي مصرف نور براي سياهدانه (Nigella sativa L.)، هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.) و گاوزبان اروپايي (Borago officinalis L.) به‌ترتيب با افزايش 2/7، 09/9 و 37/4 درصدي نسبت به تك كشتي آن‌ها، 34/1، 08/1 و 34/1 گرم بر مگاژول مربوط تيمار كشت مخلوط سه‌گانه بود. ميزان كل جذب تابش فعال فتوسنتزي هركدام از گونه‌ها و همچنين مجموع جذب در تيمار N:C:B كمتر از تابش جذب شده هر يك از گونه‌ها در تيمارهاي N:B و C:B و نيز مجموع جذب اين تيمارها بود ولي از ميزان جذب N:C بيشتر بود كه اين امر احتمالاً به‌دليل تراكم نسبتاً مناسب گاوزبان اروپايي در تيمار كشت خالص اين گياه و همچنين تراكم كم هر سه گونه در تيمار N:C:B (يك‌سوم نسبت به كشت خالص) جستجو كرد كه با ايجاد مجموع شاخص برگ كمتر، تابش كمتري را دريافت و جذب نموده است. بنابراين، باتوجه به افزايش كارايي مصرف نور به‌نظر مي رسد كه بهره گيري از كشت مخلوط براي بهبود توليد گياهان دارويي سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي مي‌تواند از لحاظ اكولوژيكي مفيد باشد.