تأثير تنش خشكي بر كارايي مصرف آب و اجزاي آن در دو ژنوتيپ و يك رقم ارزن دم روباهي

در شرايط كمبود آب انتقال الگوي كشاورزي به سمت گياهان سازگار با خشكي مي‌تواند راهكار مناسبي براي مقابله با اثرات كمبود آب باشد. ارزن دم‌روباهي گياهي چهار كربنه با سازگاري خوب به نواحي خشك است كه در شرايط تنش بسته شدن جزئي روزنه، تعرق را بيشتر از فتوسنتز كاهش داده و درنتيجه كارايي مصرف آب افزايش مي‌يابد. به‌منظور بررسي تأثير تنش خشكي بر كارايي مصرف آب و اجزاي آن آزمايشي در سال‌هاي زراعي 93-1392 و 94-1393 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي بيرجند به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار انجام شد. سطوح تنش خشكي (شامل شاهد، تنش ملايم و شديد به‌ترتيب با تأمين 100، 75 و 50 درصد نياز آبي گياه) به‌عنوان عامل اصلي و ژنوتيپ‌هاي kfm5 و kfm20 و رقم باستان به‌عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه تنش خشكي كارايي مصرف آب دانه را كاهش داد ولي تأثير معني‌داري بر كاهش كارايي مصرف آب عملكرد بيولوژيك نداشت. در تمام سطوح تنش ژنوتيپ باستان به علت شاخص برداشت بالاتر كارايي مصرف آب بالاتري از دو لاين ديگر در شرايط بدون تنش (0/817 در برابر 0/627) و تنش (0/563 در برابر 0/415 گرم بر كيلوگرم) داشت و براي شرايط تنش مناسب‌تر است. تحت تأثير تنش كاهش عملكرد دانه به‌واسطه كاهش شاخص برداشت و كل ماده خشك بود. كل ماده خشك ژنوتيپ‌ها اختلافي نداشت و برتري رقم باستان به‌علت شاخص برداشت بالاتر بود. كارايي مصرف آب بالا در گياه لازمه مقاومت و سازگاري در شرايط مواجهه با تنش خشكي است و به همراه شاخص برداشت كه شاخصي از مقدار محصول قابل استفاده است، مي‌توانند براي شناسايي ژنوتيپ‌ها و ارقام مناسب براي شرايط خشك و كمبود آب مورد استفاده قرار گيرند.