اثر مديريت تلفيقي خاك‌ورزي حفاظتي و گياه پوششي خلر (Lathyrus Sativus) بر عملكرد كدو (Cucurbita pepo L.) و برخي شاخص‌هاي كيفيت خاك

در سال‌هاي اخير به‌كارگيري خاك‌ورزي‌هاي حفاظتي، نهاده‌هاي طبيعي و درون‌مزرعه‌اي جهت توليد پايدار نظام‌هاي كشاورزي و بهبود سلامت خاك و گياه مورد توجه روزافزون محققان قرار گرفته است. به منظور بررسي اثر نظام‌هاي مختلف خاك‌ورزي و گياه پوششي خلر (Lathyrus Sativus) بر عملكرد كدو تخمه كاغذي (Cucurbita pepo L.)، فعاليت آنزيم فسفاتاز قليايي و تخلخل خاك آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 93-1392 در مزرعه پژوهشي دانشگاه بوعلي سينا همدان اجرا گرديد. تيمارها تلفيق سه نوع مديريت خاك‌ورزي، شامل NT: بدون خاك‌ورزي (كاشت مستقيم بذر در زمين زراعي)، MT: خاك‌ورزي حداقل (شخم با چيزل + ديسك) و CT: خاك‌ورزي مرسوم (شخم با گاوآهن برگردان‌دار + ديسك) در دو نوع مديريت گياه پوششي شامل C1: با گياه پوششي خلر و C0: بدون گياه پوششي كه براي چهار سال متوالي اعمال شده‌اند، بودند. نتايج آزمايش نشان داد كه عملكرد دانه، تعداد دانه در ميوه، قطر ميوه، عملكرد ميوه، وزن هزاردانه، فعاليت آنزيم فسفاتاز قليايي، تخلخل و جرم مخصوص ظاهري خاك تحت تأثير مديريت‌هاي مختلف خاك‌ورزي و گياه پوششي قرار گرفتند؛ به‌طوري‌كه بيشترين مقدار اين صفات در تيمارهاي خاك‌ورزي حفاظتي با گياه پوششي خلر ( NT-C1وMT-C1) و كمترين مقدار در تيمار خاك‌ورزي مرسوم بدون گياه پوششي (CT-C0) مشاهده شد. بيشترين عملكرد دانه كدو (142 گرم بر متر مربع) مربوط به تيمار MT-C1 و بيشترين فعاليت آنزيم فسفاتاز قليايي (μg ρNP g1 h1 3413) در تيمار NT-C1 مشاهده شد. همچنين كمترين عملكرد دانه (115 گرم در متر مربع) و كمترين ميزان فعاليت آنزيم فسفاتاز قليايي (μg ρNP g1 h1 1861) در تيمار CT-C0 به‌دست آمد. در مجموع، تلفيق گياه پوششي خلر با خاك‌ورزي حفاظتي (بدون خاك‌ورزي و خاك‌ورزي حداقل)، مناسب‌ترين مديريت براي دستيابي به عملكرد بيشتر كدو تخمه كاغذي و همچنين بهبود فعاليت آنزيم فسفاتاز و تخلخل خاك در اين منطقه شناسايي شد.