مطالعه خصوصيات خاك، عملكرد و اجزاي عملكرد جو (Hordeum vulgare L.) تحت تأثير روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي و ميزان بقاياي گياهي

اين آزمايش با هدف مطالعه تأثير روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي و ميزان بقاياي گياهي گندم بر خصوصيات خاك، عملكرد و اجزاي عملكرد جو در نظام تناوب زراعي گندمجو در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گناباد و در سال زراعي 93-1392 به اجرا درآمد. البته اين يك آزمايش 5 ساله (96-1391) است كه در اين بخش نتايج اين نظام تناوب زراعي آورده شده است. آزمايش به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي اصلي شامل روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي در سه سطح شامل: 1 خاك‌ورزي متداول (شخم + ديسك + تسطيح + كاشت با بذركار)، 2 كم‌خاك‌ورزي (ديسك + كاشت با بذركار) و 3 بي‌خاك‌ورزي، (كاشت مستقيم با بذركار No Till.) در كرت‌هاي اصلي قرار گرفت و فاكتور فرعي، ميزان بقاياي گياهي در سه سطح (1 بدون بقايا، 2 حفظ 30% بقايا و 3 حفظ 60% بقايا محصول قبلي، گندم) كه به‌عنوان عامل كرت فرعي مد نظر قرار گرفت. صفات مورد مطالعه علاوه بر عملكرد بيولوژيك و دانه شامل خصوصيات شيميايي خاك بود. نتايج نشان داد بيشترين ميزان پتاسيم خاك از تيمار بي‌خاك‌ورزي به‌دست آمد و تحت تأثير اين تيمار ميزان pH و EC خاك كاهش يافت. كارايي مصرف عناصر غذايي (نيتروژن، فسفر و پتاسيم) در تيمار بي‌خاك‌ورزي بيشتر از تيمارهاي ديگر خاك‌ورزي بود و برهمكنش تيمار بي‌خاك‌ورزي با صفر درصد بقايا بيشترين مقدار كارايي زراعي نيتروژن را نشان داد. اثر تيمارهاي خاك‌ورزي و ميزان بقايا بر عملكرد بيولوژيك، دانه و شاخص برداشت معني‌دار نبود. بيشترين عملكرد بيولوژيك از تيمار بي‌خاك‌ورزي تيمار30% بقايا به‌ترتيب با 8500 و 8398 كيلوگرم در هكتار و بيشترين عملكرد دانه (5224 كيلوگرم در هكتار) از تيمار صفر درصد بقايا حاصل شد. از طرف ديگر بيشترين عملكرد دانه (3897 كيلوگرم درهكتار) و شاخص برداشت (49.8 درصد) از برهمكنش تيمار بي‌خاك‌ورزي در سطح صفر درصد بقايا حاصل شد. نتيجه اينكه افزايش ميزان بقاياي گياهي تأثير مثبتي بر كاهش EC خاك و افزايش ميزان فسفر و پتاسيم خاك داشت و حذف عمليات خاك‌ورزي تأثير منفي و معني‌داري بر كاهش عملكرد بيولوژيك و دانه جو نداشت.