مطالعه واكنش برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك برگ ذرت دانه‌اي (Zea mays L.) به سطوح مختلف آب و نيتروژن

مطالعه‌ واكنش‌هاي فيزيولوژيك ذرت به مقادير مختلف آب و نيتروژن، به شناسايي سازوكارهاي مؤثر بر ايجاد مقاومت در مقابل شرايط نامطلوب محيطي كمك مي‌كند. در اين راستا، طي دو سال 1393 و 1394 در دانشگاه رازي، اثر سطوح مختلف آبياري و نيتروژن بر برخي صفات فيزيولوژيك مؤثر بر رشد و توليد ذرت سينگل‌كراس 704 بررسي شد. آزمايش به‌صورت كرت‌هاي يك بار خرد شده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. فاكتور اصلي، چهار سطح آبياري شامل تأمين 60، 80، 100 و 120 درصد نياز آبي و فاكتور فرعي، چهار سطح نيتروژن شامل تأمين 40، 70، 100 و 140 درصد مقدار توصيه شده بر اساس آزمون خاك بود. نتايج نشان داد كه به دليل شرايط آب و هوايي متفاوت و دماي بيشتر هوا در سال دوم آزمايش محتواي نسبي آب و هدايت روزنه‌اي برگ‌ها در مقايسه با سال اول به‌طور معني‌داري كمتر و دماي برگ به‌طور معني‌داري بيشتر بود. همچنين تأثير منفي كم آبي بر فعاليت فتوسيستم ΙІ در سال دوم مشاهده شد. در هر دو سال، با افزايش شدت كم آبي، صفت‌هاي محتواي نسبي آب برگ، هدايت روزنه‌اي، سرعت فتوسنتز و سرعت تعرق كاهش يافتند. افزايش مقدار نيتروژن تا حد تأمين نياز گياه منجر به افزايش سرعت فتوسنتز شد. در شرايط بدون تنش كم آبي، مصرف نيتروژن تا حد مقدار توصيه شده منجر به افزايش سرعت فتوسنتز، كاهش سرعت تعرق و در نهايت بهبود كارايي مصرف آب فتوسنتزي گرديد. اما در شرايط كم آبياري، تفاوت صفات مورد بررسي بين سطوح نيتروژن معني‌دار نبود. در هر دو سال، افزايش همزمان آب و نيتروژن موجب افزايش عملكرد دانه گرديد. در سال اول بيشترين و كمترين عملكرد دانه (980 و 294 گرم در مترمربع) به‌ترتيب متعلق به تيمارهاي I120%N140% و I60%N70% بود. در سال دوم نيز بيشترين و كمترين عملكرد دانه (903 و 277 گرم در مترمربع) به‌ترتيب در تيمارهاي I120%N100% و I60%N40% مشاهده شد.