ارزيابي خصوصيات ريشه و عملكرد دانه ارقام گندم تحت تأثير باكتري‌هاي حل‌كننده فسفات و قارچ ميكوريزا در شرايط ديم

به‌منظور بررسي اثر تلقيح با باكتري سودوموناس و قارچ ميكوريزا بر سيستم ريشه‌دهي و عملكرد دانه ارقام گندم در شرايط ديم، آزمايشي مزرعه‌اي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو مزرعه در دانشكده كشاورزي، دانشگاه ايلام و ايستگاه تحقيقات كشاورزي سرابله در سال زراعي 93-1392 اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل عامل رقم گندم در دو سطح (كراس‌سبلان و ساجي) و تيمار منابع كودي در هشت سطح شامل: 1-شاهد (عدم مصرف هيچ منبع كودي)، 2-50 كيلوگرم در هكتار كود شيميايي فسفر، 3-باكتري سودوموناس پوتيدا 4- قارچ گلوموس موسه آ 5- باكتري سودوموناس پوتيدا قارچ گلوموس موسه آ 6- باكتري سودوموناس پوتيدا قارچ گلوموس موسه آ 25+ كيلوگرم در هكتار كود شيميايي فسفر، 7-باكتري ودوموناس پوتيدا 25+ كيلوگرم در هكتار كود شيميايي فسفر و 8-قارچ گلوموس موسه آ 25+ كيلوگرم در هكتار كود شيميايي فسفر بودند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه برهمكنش رقم×منابع كودي بر عملكرد، اجزاي عملكرد دانه و همچنين خصوصيات ريشه‌اي گندم ديم معني‌دار بود. به‌طوري‌كه بيشترين تعداد سنبله در مترمربع (افزايش 16.7 درصدي)، تعداد دانه در سنبله (افزايش 67.2 درصدي)، وزن هزار دانه (افزايش 19.3 درصدي)، عملكرد دانه (افزايش 72 درصدي)، عملكرد زيست‌توده (افزايش 57 درصدي)، حجم ريشه (افزايش 53.6 درصدي)، سطح ريشه (افزايش 69.3 درصدي)، تراكم طول ريشه (افزايش 76.5 درصدي) و چگالي سطح ريشه (افزايش 69 درصدي) در رقم ساجي× قارچ گلوموس موسه آ 25+ كيلوگرم در هكتار كود شيميايي فسفر نسبت به شاهد (عدم مصرف هيچ منبع كودي) به‌دست آمد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه در شرايط كشت گندم ديم در ايلام كه گياه با تنش‌هاي آخر فصلي (خشكي و دما) مواجه مي‌گردد، گندم دوروم ديم رقم ساجي و تلقيح با قارچ ميكوريزا به دليل بهبود سيستم ريشه‌دهي در شرايط ديم نتيجه مطلوب‌تري از خود نشان داده و موجب افزايش عملكرد دانه مي‌گردد.