ارزيابي تحمل به تنش خشكي دوره رشد زايشي در برخي از ژنوتيپ‌هاي گندم (.Triticum aestivum L) با استفاده از شاخص‌هاي تحمل و حساسيت به تنش خشكي

اين بررسي به منظور تعيين حدود حساسيت و تحمل به تنش كمبود رطوبتي ژنوتيپ‌هاي گندم به شرايط آبياري كامل و كمبود رطوبتي در دوره زايشي اجرا شد. تعداد هشت ژنوتيپ حاصل از برنامه به‌نژادي اقليم سرد كشور كه داراي تيپ رشد زمستانه در مقايسه با ارقام اروم، ميهن و زارع به‌عنوان شاهد بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار طي دو سال زراعي 13951393 در دو شرايط آبياري كامل و كمبود رطوبتي در دوره زايشي در ايستگاه تحقيقات كشاورزي طرق مشهد مورد مقايسه قرار گرفتند. در اين تحقيق از 14 شاخص ارزيابي تنش به‌ترتيب شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص بهره‌وري متوسط (MP)، شاخص ميانگين هندسي بهره‌وري (GMP)، ميانگين هارمونيك (HM)، شاخص تحمل به تنش تعديل‌يافته (MSTI)، شاخص پايداري عملكرد (YSI)، شاخص عملكرد (YI)، شاخص خشكي (DI)، شاخص تحمل غيرزيستي، (ATI) شاخص درصد حساسيت به تنش (SSPI)، شاخص محصول در تنش و بدون تنش (SNPI) و درصد كاهش عملكرد (RE) استفاده گرديد. در مجموع شاخص‌ها پنج شاخص ميانگين هندسي بهره‌وري (GMP)، تحمل به تنش (STI)، ميانگين بهره‌وري (MP)، ميانگين هارمونيك (HM) و شاخص تحمل به تنش تعديل‌يافته (MSTI) با احتمال 99 درصد بيشترين همبستگي را با عملكرد دانه در شرايط بدون تنش و تنش نشان دادند و به‌عنوان برترين شاخص‌هاي متحمل به خشكي در اين بررسي مشخص شدند. ژنوتيپ هشت كه بالاترين مقدار را در اين پنج شاخص داشت به‌عنوان متحمل‌ترين ژنوتيپ در شرايط تنش شناسايي گرديد. ارقام شاهد به لحاظ عملكرد و تحمل به تنش خشكي در قياس با ژنوتيپ هشت جايگاه مناسبي نداشتند. در شرايط تنش خشكي ژنوتيپ هشت بيشترين عملكرد را با 5176 كيلوگرم در هكتار به خود اختصاص داده و در رتبه ميانگين شاخص‌هاي اين تحقيق رتبه اول را داشت. ژنوتيپ 9 نيز از لحاظ عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي با 5079 كيلوگرم در هكتار و رتبه دوم در ميانگين شاخص‌هاي اين تحقيق به‌عنوان بهترين ژنوتيپ متحمل به خشكي بعد از ژنوتيپ 8 قرار گرفت.