تأثير مديريت كود بر برخي خصوصيات شيميايي خاك و جذب عناصر نيتروژن و فسفر توسط خرفه (Portulaca oleracea L.)

به‌منظور بررسي مديريت كود بر برخي خصوصيات شيميايي خاك و جذب عناصر نيتروژن و فسفر توسط خرفه، دو آزمايش جداگانه در دو سال زراعي 94-1393 و 95-1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بيرجند با سه تكرار انجام شد. در آزمايش اول كه به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي اجرا شد، چهار كود سبز شامل: شاهد (بدون كود سبز)، ماشك گل خوشه‌اي (Vicia villosa L.)، منداب (Eruca sativa L.) و مخلوط منداب و ماشك گل خوشه‌اي به‌عنوان عامل اصلي و سه سطح كود نيتروژن به‌صورت خالص شامل: صفر (شاهد)، 50 و 100 كيلوگرم در هكتار به‌عنوان عامل فرعي بودند. در آزمايش دوم كه به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي انجام شد، تيمارهاي آزمايش بر اساس تركيبي از چهار منبع تأمين‌كننده نيتروژن شامل: كود گاوي، ورمي‌كمپوست، كود شيميايي (NPK) و شاهد (بدون اعمال هيچ‌گونه كودي) و نيز چهار نوع كود زيستي شامل: نيتروكسين (شامل ازتوباكتر و آزوسپيريلوم)، ميكوريزا (Glomus intraradices)، بيوسولفور (شامل تيوباسيلوس همراه با گوگرد) و شاهد (بدون هيچ‌گونه كودي) بودند. صفات مورد مطالعه در اين آزمايش شامل: درصد كربن آلي و نيتروژن خاك، ميزان فسفر قابل جذب خاك، pH و EC خاك و درصد نيتروژن و فسفر زيست‌توده بودند. نتايج نشان داد كه استفاده از كود سبز باعث افزايش درصد كربن آلي، نيتروژن خاك و ميزان فسفر قابل جذب خاك و كاهش pH خاك شد. از بين تيمارهاي كود سبز مورد مطالعه ماشك گل خوشه‌اي نسبت به سايرين برتر بود. همچنين، استفاده از كود نيتروژن باعث افزايش ميزان فسفر قابل جذب، هدايت الكتريكي خاك و عملكرد دانه و كاهش pH خاك شد. در بين منابع تأمين‌كننده نيتروژن، تيمار كود گاوي بيشترين تأثير را بر درصد كربن آلي، درصد نيتروژن و ميزان فسفر قابل جذب خاك داشت. استفاده از كود شيميايي (NPK) و كود گاوي نسبت به شاهد باعث افزايش 16.04 و 10.37 درصدي عملكرد دانه شد. اما نقش كاربرد كودهاي زيستي به افزايش ميزان فسفر قابل جذب خاك محدود شد. با توجه به اثر مثبت كودهاي آلي و زيستي بر برخي خصوصيات شيميايي خاك، بيشترين درصد نيتروژن زيست‌توده خرفه از تيمار مخلوط منداب و ماشك گل خوشه‌اي و تيمار تلفيق كود گاوي و ميكوريزا حاصل شد. همچنين، بيشترين درصد فسفر زيست توده خرفه متعلق به تيمار تلفيق كود گاوي و ميكوريزا بود.