كليدواژه :
هوشنگ گلشيري , آينههاي دردار| راوي محدود , سطوح داستاني , مولف مستتر| زيباييشناسي داستان , استقلال متن ادبي
چكيده فارسي :
روايتگري با استفاده از راوي سوم شخص محدود يكي از شيوههاي رايج روايتگري در آثار گلشيري است ( در شازده احتجاب، بخشهايي از كريستين و كيد، بخشهايي از برۀ گمشدۀ راعي، و برخي از داستانهاي مجموعۀ دست تاريك دست روشن). گلشيري در اين آثار ثابت كرده است كه متخصصِ اين شيوۀ روايتگري است و بالفعلكردنِ امكانات موجود اين زمينه در زبان فارسي، يكي از بارزترين وجوه امتيازات او در داستان فارسي دهۀ چهل و پنجاه است. در مقالۀ حاضر، بنا بر شواهد و تحليلهايي كه خواهد آمد نشان دادهايم كه گلشيري در روايتگري آينههاي دردار، گامي فراتر نهاده و راوي محدودي را در داستان فارسي به اجرا گذاشته است كه تا آن زمان در داستان فارسي سابقه نداشته است: اين راوي محدود نه فقط سطح اصلي داستان بلكه سطوح زيرين آن را نيز روايت كرده و به طرزي پيچيده اين سطوح را به هم پيوند داده است. مضاف بر اين تمام نشانههاي حضور «مؤلف مستتر» در رمان نيز به واسطۀ اين راوي بر خواننده عرضه شده است. اما طرح اين مباحث فقط براي پاسخ به پرسشي اساسي بوده است: در بطن اين همه تلاش براي برقراري پيوند و نزديكي ميان اين سطوح و شخصيتهايي موجود در هر سطح (اين شخصيتها عمدتاً نويسندهاند) چرا گلشيري با راوي محدودش خط و مرزي، هر چند كمرنگ و كمپيدا ، ميان آنها كشيده و اين همه تلاش كرده است تا بگويد كه به هم نزديكند اما يكي نيستند؟ در پايان مقاله، اين پرسش را مرتبط با نظريۀ گلشيري دربارۀ انگارۀ استقلال زيباييشناختي داستان پاسخ دادهايم. به باور گلشيري داستان ها هيچ گاه نبايد انعكاس و گزارش مستقيم جهان واقعات باشد. بلكه همواره بايد اين مايه ها را در نظام زيبايي شناسانه تازه اي كه كاملا منطبق با رخدادهاي جهان بيرون نيست. عرضه كند راوي محدود مرز عملي اين دو جهان است.
چكيده لاتين :
Narrating as a third person, limited to the mind of the character, is one of the common methods in Golshiri’s works; (as in Shazde Ehtejab, parts of Christian and Kid, parts of Bare Gomshode Raii and some stories of daste tarik, daste roshan). Golshiri has proved himself as a specialist of this method. So, actualization of all the related facilities of Persian Language in narration is one of the most remarkable aspects of his privilege in fiction of 60s and 70s. Based on the coming up evidences and analysis, in this paper we have stated that in narrating Ayene haye Dar dar, Goshiri has stepped beyond Persian fiction and introduced a restricted narrator: this restricted narrator narrates not only the main layer, but also the lower layers of the story and links all of them in a complex and multi-layered manner. In addition, all the signs of the presence of “hidden author” in the story is presented to the reader, mediated by this narrator. The whole research has been done to answer a fundamental question: in the midst of all these attempts to establish ties and proximity between these layers and the characters at each level (these characters are mostly writers), why Golshiri, using his restricted narrator, has attempted to draw a boundary –though very pale and not recognizable- between them to claim that they are close but not identical? This article answers this question, considering Golshiri’s theory on the model of “aesthetic independence of the fiction”.
