تاثير مديريت‌هاي چرايي مختلف بر صفات عملكردي گياهان در منطقه نيمه ‌استپي كرسنك استان چهارمحال و بختياري

Effects of different grazing management on plant functional traits in a semi-stepp rangeland, Karsanak, Chaharmahal-Va-Bakhtiari Province

چراي دام يكي از عوامل مهم تاثيرگذار بر ساختار و پويايي پوشش گياهي مراتع محسوب مي‌شود. اين تحقيق با هدف شناسايي صفات عملكردي گياهان كه مي‌توانند به عنوان شاخصي براي بررسي اثرات مديريت چراي دام در مرتع استفاده شوند. در منطقه نيمه‌‌استپي كرسنك استان چهارمحال و بختياري صورت گرفته است.براي نمونه‌برداري 7 سايت قرق و چرا شده در طول گراديان انتخاب و ضمن استقرار يك ترانسكت 100 متري به‌طور تصادفي و 5 پلات چهار مترمربعي به شكل سيستماتيك به فواصل 20 متر در طول اين ترانسكت، در هر پلات پس از شناسايي گونه‌هاي موجود درصد پوشش هريك از گونه‌ها تخمين زده شد و صفات گياهي اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه صفات گياهي همچون ارتفاع گياه، طول برگ، وزن كلي گياه، خوش‌خوراكي كلاس I و خوش‌خوراكي كلاس II، فرم رويشي فورب، عمر زيستي يك‌ساله و چندساله و شكل زيستي تروفيت و ژئوفيت اختلاف معني‌داري در دو منطقه مديريتي قرق و غيرقرق دارند (05/0Sig ≤). هم‌چنين مقادير ميانگين ارزش صفات طول برگ، خوشخوراكي II، فرم رويشي فورب و شكل زيستي تروفيت در منطقه قرق بيشتر از منطقه غيرقرق مي‌باشند. طبق نتايج تحليل مولفه‌هاي اصلي، تأثيرپذيرترين صفات به ترتيب عبارتند از وزن كلي گياه، يك‌ساله و چندساله بودن، فرم رويشي بوته‌اي، فرم زيستي كامفيت، فانروفيت و تروفيت، ابعادبرگ و خوش‌خوراكي كلاس II و III است. اين صفات حدود 60 درصد تغييرات را توجيه مي‌كنند. در نهايت با تلفيق نتايج آزمون T و PCA صفات كلاس خوش‌خوراكي، وزن كلي گياه، ابعاد برگ، كلاس خوشخوراكي و فرم رويشي و فرم زيستي گياهان به عنوان مهم‌ترين صفات در ارزيابي مديريت چراي دام در منطقه معرفي مي‌شوند.

Livestock grazing is one of the most important factors influencing on the structure and dynamics of the rangeland vegetation. The aim of this study was to identify the plant functional traits as the indicators for the effects of grazing management on Karsanak semi-steppe rangelands of Chahar Mahal Va Bakhtiari province. A randomized-systematic sampling method was used to survey vegetation in seven grazed and enclosure sites by estimating plant cover in five plots of 4 m2 along a 100-m transect in each site. Then, the plant traits were measured and compared among grazed and enclosure sites. The results showed that there were significant differences between grazed and enclosure sites in several functional groups including plant height, leaf area, total plant weight , palatability class I and II, annuals and perennials, therophytes , and geophytes (P<0.05). The results also showed that the mean value of leaf length, the plant cover of species with palatability class II, forbs, and therophytes were significantly increased in non-grazed area compared to grazing area. The results of PCA showed that the most affecting factors responsible for overall changes in vegetation were plant weight, perennial and annual plant species, shrub growth form, chaemophytes, phanerophytes and phanerophytes forms, leaf length, leaf width, leaf area, and palatability class II and class III, justifying 60% of total variation in plant community composition. Combining the results of t-test and PCA, the results indicate that plant traits including total plant weight, leaf length and width, leaf area, palatability class, and life form are among the most important indicators to evaluate the effect of grazing managements on the structure and dynamics of vegetation in semi- steppe rangelands.