تأثير قارچ مايكوريزا و نانو اكسيد روي بر عملكرد، تجمع ماده خشك، سرعت و طول دوره پر شدن دانه گندم در شرايط شوري خاك

شوري خاك يكي از مهمترين فاكتورهاي محدود كننده رشد و توليد گياهان زراعي است. تنش شوري به عنوان تنشي شناخته مي شود كه تعداد زيادي از فعاليت هاي مرتبط با انباشتگي يون ها و اسموليت هايي مانند پرولين را موجب مي‌شود. راهبردهاي زيادي به منظور كاهش اثرات سمي ايجاد شده بوسيله‌ي شوري بالا در گياهان توسعه يافته‌اند. در ميان آن‌ها استفاده از كودهاي زيستي نقش مهمي را در بهبود عملكرد ايفا مي كنند.به منظور مطالعه اثر مايكوريزا و نانو اكسيد روي بر عملكرد، تجمع ماده خشك، سرعت و طول دوره پر شدن دانه گندم در شرايط شوري خاك، آزمايش فاكتوريلي با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي در سال زراعي 1393 اجرا شد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل شوري خاك در سه سطح (عدم اعمال شوري، شوري40 و80 ميلي‌مولار با استفاده از نمك NaCl)، كاربرد مايكوريزا در دو سطح (عدم كاربرد و كاربرد ميكوريزا از نوع Glomus mosseae) و محلول‌پاشي با نانو اكسيد روي در سه سطح (عدم مصرف، مصرف 4/0 و 8/0 گرم در ليتر) بودند. نتايج نشان داد كه تعداد دانه در سنبله، وزن ريشه، حداكثر وزن دانه، سرعت و طول دوره پر شدن دانه، دوره موثر پر شدن دانه، عملكرد تك ‌بوته، سرعت رشد محصول و توده زنده كل به طور معني‌داري تحت تاثير ميكوريز، سطوح شوري و نانواكسيد روي قرار گرفتند. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد بالاترين عملكرد (45/0 گرم در بوته)، سرعت پر شدن دانه (0022/0 گرم در روز)، طول دوره پر شدن (28 روز)، دوره موثر پر شدن دانه (55/28 روز) و حداكثر وزن دانه (0606/0 گرم) به تركيب تيماري‌ كاربرد ميكوريز، محلول‌پاشي 8/0 گرم در ليتر نانو اكسيد روي و عدم اعمال شوري به‌دست آمد. اعمال شوري80 ميلي‌مولار، عملكرد دانه را 21 درصد كاهش داد و محلول‌پاشي بالاترين سطح نانو اكسيد روي و كاربرد مايكوريزا 66 درصد از اين كاهش عملكرد را جبران كرد. از اين رو مي‌توان پيشنهاد نمود كه به منظور افزايش عملكرد، طول دوره و دوره موثر پر شدن دانه و برخي ديگر از شاخص هاي رشدي مانند سرعت رشد محصول و توده زنده كل در شرايط شوري، كاربرد ميكوريز و محلول پاشي با نانواكسيد روي به كار برده شود. In order to study the effects of Mycorrhiza and nano zinc oxide on yield, dry matter accumulation, rate and duration of grain filling of wheat under soil salinity condition, a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications in research greenhouse of the Faculty of Agriculture Sciences, University of Mohaghegh Ardabili in 2015. Experimental factors were soil salinity at three levels (without salinity as control, salinity of 40 and 80 Mm) as NaCl and Mycorrhiza application in two levels [without application, application of mycorhizal (Glomus mosseae)] and foliar application of nano zinc oxide in three levels (without nano zinc oxide, application of 0.4 and 0.8 g lit1). The results showed that number of grain per spike, root dry weight, maximum of grain weight, rate and grain filling period, effective grain filling period, grain yield per plant and total biomass were significantly affected by Mycorrhiza application, salinity and nano zinc oxide levels. Means comparison showed that maximum of yield (0.45 g. per plant), grain filling rate (0.0022 g.day1) grain filling duration (28 days), effective grain filling period (28.55 days) and maximum of grain weight (0.0606 g) were obtained at treatment compound of application of Mycorrhiza, foliar application of 0.8 g.lit1 nano zinc oxide and nonsalinity. Salinity 80 mM decreased 21% from grain yield and foliar application of the highest nano zinc oxide level and application of Mycorrhiza compensated 66% from yield reduction. Thus, it is suggested that in order to increase of yield, grain filling period, effective grain filling period and some growth indices such as total biomass in salinity condition, be applied application of mycorhizal with nano zinc oxide.