ارزيابي تناسب اراضي شهرستان گنبد كاووس جهت كشت جو ديم با استفاده از تحليل‌ سلسله مراتبي

به منظور ارزيابي تناسب اراضي كشاورزي شهرستان گنبد كاووس جهت كشت جو ديم، از فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و تحليل‌هاي مكاني سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) استفاده شد. براي اين منظور، ابتدا نيازهاي زراعي بوم شناختي گياه جو با استفاده از منابع علمي تعيين و سپس بر اساس آن، نقشه هاي موضوعي مورد نياز تهيه شدند. متغيرهاي محيطي مورد مطالعه از جمله دماي متوسط سالانه، دماي كمينه سالانه، دماي بيشينه سالانه، دماي مطلوب جوانه‌زني، دماي مطلوب سبنله‌دهي، دماي مطلوب پرشدن دانه، متوسط تابش سالانه، بارش سالانه، بارش پاييزه، بارش بهاره، بارش ارديبهشت ماه، درصد شيب، جهت شيب، ارتفاع از سطح دريا، ماده آلي، شوري وpH  در نظر گرفته شدند. پس از تهيه اين لايه ها، كار طبقه بندي و رتبه بندي هر لايه در چهار طبقه (بسيار مستعد، مستعد، نيمه مستعد و غير مستعد) صورت گرفت. از فرآيند تحليل سلسله مراتبي براي تعيين وزن معيارها از طريق تجزيه و تحليل پرسشنامه هاي AHP استفاده شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه 35.79 و 24.10 درصد از زمين هاي كشاورزي شهرستان گنبد كاووس به ترتيب جهت توليد جو در پهنه ‌هاي بسيار مستعد و مستعد قرار دارند. اين مناطق در بخش هاي جنوبي و شمال شرقي شهرستان شناسايي شدند. در اين اراضي محدوديتي جهت كشت جو ديم از نظر انواع متغيرهاي بارش و دما، درصد شيب، ارتفاع از سطح دريا و عوامل خاكي وجود نداشت. در اين ارزيابي، پهنه‌هاي نيمه مستعد (24.19 درصد) و غيرمستعد (15.92 درصد) به قسمت هاي مركزي و شمالي شهرستان اختصاص يافت. اين مناطق حداقل از نظر يك متغير محيطي داراي محدوديت بودند. از عوامل محدودكننده كشت جو ديم در اين مناطق، توزيع نامناسب بارش به خصوص بارش بهاره و بارش ارديبهشت ماه، درصد ماده آلي كم، شوري زياد خاك و نيز شيب بيشتر از 16 درصد را مي‌توان نام برد.