ارزيابي تنوع ژنتيكي ارقام گندم نان اصلاح شده در كشور از نظر صفات مرتبط با جوانه زني تحت شرايط نرمال و تنش اسمزي

گندم نان يكي از مهم‌‍‍‌ترين محصولات غذايي در ايران و جهان است كه هر سال ارقام زيادي از آن اصلاح و معرفي مي‌شوند. به منظور بررسي تنوع صفات مرتبط با جوانه‌زني در شرايط بدون تنش و تنش اسمزي در 30 رقم گندم نان كه طي سال‌هاي 1389-1309 معرفي شده‌اند، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. فاكتورها شامل 30 رقم و تنش اسمزي (صفر، 2، 4 و 6 بار شبيه‌سازي شده با PEG6000) بود. نتايج نشان داد كه رقم قديمي زمستانه اميد در هر دو شرايط غيرتنش و تنش 6 بار داراي بيشترين مقدار وزن خشك زيست‌توده بود. از نظر شاخص حساسيت محاسبه شده بر اساس وزن خشك زيست‌توده، ارقام سبلان، زارع و طبسي متحمل‌ترين و ارقام نويد، مغان ۲ و گلستان، حساس‌ترين رقم‌ها بودند. در تجزيه خوشه‌اي تحت شرايط تنش 6 بار، ژنوتيپ‌هاي سبلان و اميد با فاصله زياد از ديگر ژنوتيپ‌ها در خوشه جداگانه‌اي قرار گرفتند. مقايسه واريانس ژنتيكي بين ارقام آزاد شده قديمي و ارقام جديد نشان داد كه براي صفات طول ساقه چه، وزن خشك ساقه چه و نسبت وزن خشك ريشه چه به ساقه چه، واريانس ژنتيكي به طور معني‌داري در ارقام جديد كاهش يافته است. اين نتيجه نشان داد كه ارقام جديدتر در مقايسه با ارقام قديمي‌تر در مورد اين صفات تنوع ژنتيكي كمتري داشتند. بنابراين توصيه مي‌شود در برنامه‌هاي به‌نژادي از منابع ژنتيكي متنوع‌تري  استفاده شود.