بررسي تنوع اگرو-مورفولوژيك در برخي از گونه هاي آژيلوپس ايران

جنس آژيلوپس يكي از مهم ترين خويشاوندان وحشي گندم است. گونه هاي موجود در اين جنس در تكامل گندم زراعي نقش به سزايي داشتند و به طور مستقيم و غيرمستقيم به عنوان والد بخشنده ژنوم هاي B و D شناخته شده اند. به منظور بررسي تنوع آگرو مورفولوژيك موجود در گونه هاي آژيلوپس ايران، تعداد 109 نمونه متعلق به هشت گونه جمع آوري شده از نقاط مختلف ايران مورد ارزيابي قرار گرفتند. شاخص هاي آماري براي صفات مورد بررسي محاسبه و شاخص شانون و ضريب تغييرات فنوتيپي نيز به عنوان معياري از تنوع ژنتيكي تعيين شدند. نتايج حاصل از اين تحقيق، تنوع ژنتيكي قابل توجهي را در درون و بين گونه ها نشان داد. بيشترين ضريب تغييرات به ترتيب در صفات عملكرد دانه، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، تعداد پنجه هاي بارور، عرض برگ، طول سنبله اصلي و بيوماس بخش هاي هوايي مشاهده شد. علاوه بر اين، بيشترين شاخص شانون نيز مربوط به صفات طول سنبله اصلي، عرض برگ، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله بود. ضرايب همبستگي بين عملكرد دانه و ساير صفات در گونه هاي مختلف متفاوت و مرتبط با ساختار ژنومي آن ها بود. در تجزيه به مؤلفه هاي اصلي سه مؤلفه نخست در مجموع 79.95 درصد از تغييرات موجود در صفات ارزيابي شده را توجيه كردند. دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه اي نشان داد كه صفات فنولوژيك و آگرو مورفولوژيك اندازه گيري شده به خوبي قادر به تمايز گونه ها بودند. به طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه سطح بالايي از تنوع ژنتيكي در گونه هاي مختلف آژيلوپس ايران وجود دارد و در نتيجه توجه ويژه به اين ژرم پلاسم ضروري است.