بررسي كارايي صفات كمي مرفولوژيك و فنولوژيك ذرت (Zea mays L.) در تهيه دستورالعمل ملي آزمون‌هاي‌ تمايز، يكنواختي و پايداري (DUS)

انتخاب صفات كمي، دسته‌بندي دامنه تظاهر آن ها و تعيين ارقام شاهد براي مقايسه، از اصلي‌ترين نكات تهيه دستورالعمل‌هاي تمايز، يكنواختي و پايداري(DUS) است، به نحوي كه بر اساس اين صفات بتوان سه شرط تمايز، يكنواختي و پايداري يك رقم جديد را بررسي كرد. به منظور تهيه دستورالعمل ملي آزمون‌هاي DUS ارقام ذرت، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و 28 رقم و لاين در موسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال كرج طي دو سال زراعي 1393 و 1394 اجرا شد. 49 صفت كمي و كيفي مرفولوژيك و فنولوژيك پيشنهادي اتحاديه بين‌المللي حمايت از ارقام جديد گياهي (UPOV)، دفتر ارقام گياهي اتحاديه اروپا (CPVO)، كشورهاي هند (PPV FRA) و فيليپين (PVPO) انتخاب و ارزيابي شد. سپس ده صفت كمي براساس محاسبه يكنواختي درون رقم با استفاده از مقادير ضريب تغييرات، همبستگي بين صفات، وراثت پذيري، پايداري صفات طي دو سال و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي، به عنوان صفات كمي دستورالعمل ملي انتخاب شدند. دامنه تظاهر ده صفت منتخب، بر اساس آمار توصيفي و توزيع فراواني ارقام، به حالت هاي مختلف تقسيمشد. صفت ارتفاع بوته با داشتن دو نقطه بيشينه در نمودار توزيع فراواني ارقام، به عنوان صفت گروه‌بندي كننده دسته‌بندي شد، درحالي كه نه صفت كمي ديگر فقط يك نقطه بيشينه داشتند و به عنوان صفات استاندارد انتخاب شدند. در نهايت با استفاده از نمودار جعبه‌اي، هيبريد سينگل كراس 704 و دو لاين مادري فجر و مبين، به عنوان ارقام شاهد براي صفت ارتفاع بوته تعيين شدند. استفاده از اين روش به عنوان يك روش مفيد به منظور تهيه دستورالعمل DUS براي جنس‌هاي گياهي ديگر نيز پيشنهاد مي‌شود.