آشنايي با ناقل هاي سيس‌ژنيك و اينتراژنيك و كاربرد آن ها در به‌نژادي غلات

امروزه پيشرفت‌هاي زيادي در به نژادي گياهان زراعي با استفاده از ابزار مهندسي ژنتيك به دست آمده به طوري كه سطح زيركشت گياهان تغييريافته ژنتيكي (Genetically modified=GM) در 20 سال گذشته در نقاط مختلف دنيا افزايش قابل توجه اي يافته است.با وجود مزاياي زراعي و اقتصادي و تاثيرات مفيد غيرقابل انكار آنها بر محيط و سلامتي انسان، شك و ترديد جامعه و مصرف كنندگان نسبت به گياهان GMسبب شده است تا اجرا، بهره‌برداري و تجاري ‌سازي آن ها و به عبارتي كاربرد تكنيك‌هايمولكولي در بسياري از گياهان زراعي متوقف شود.اين امر عمدتاً به سبب ورود ژن هاي نشانگر انتخابي با منشا باكتريايي به ژنوم گياه ميزبان و نيز مرتبط با آثار سوء احتمالي انتقال عناصر ژنتيكي بين گياهاني است كه در طبيعت معمولاً غيرقابل تلاقي هستند. اولين مرحله در اجراي اين هدف، طراحي يك ناقلDNA  ويژه براي هر گياه زراعي است به گونه اي كه منطقه TDNA آن فقط از عناصر ژنتيكي همان گياه و يا خويشاوندان نزديك ژنتيكي آن به دست آمده باشد كه در اين صورت مي تواند پذيرش مصرف كنندگان را به همراه داشته باشد. از مهم‌ترين عناصر، پروموتر، ترميناتور، مرزهاي تكراري چپ و راست TDNA و غيره است كه بايد با انواع گياهي جايگزين شود. در اغلب موارد استفاده از ژن هاينشانگر كه منشا باكتريايي دارند بايد اجتناب شود ياپس از توليد و ايزوله كردن گياه تراريخت، از گياه هدف به روش‌هاي مختلف حذف ‌شوند. در اين مقاله،مفهوم رهيافت هاي سيس‌ژنيك يا اينتراژنيكبراي به نژادي گياهان و نكات علمي و فني براي طراحي وكتورهاي گياهي به طور خلاصه بررسي و ارايه شده است.