ارزيابي اثر سطوح آبياري و مديريت حاصلخيزي خاك بر عملكرد دانه و روغن كنجد (.Sesamum indicum L)

اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر نوع كود در سطوح مختلف آبياري بر عملكرد دانه و توليد روغن كنجد (Sesamum indicum L.) (توده بومي شادگان، با طول دوره رشد متوسط و متحمل به آفات و گرما) درسال زراعي 961395 در شهرستان شادگان بررسي شد. آزمايش به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوك­هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. سطوح آبي در سه سطح شامل آبياري پس از 100، 200 و 300 ميلي­متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A در كرت­هاي اصلي و نوع كود به‌عنوان عامل فرعي در چهار سطح شامل شاهد، كود شيميايي شامل كود فسفره به ميزان 250 و كود نيتروژنه از نوع اوره به ميزان 100 كيلوگرم در هكتار، كود گاوي به ميزان 30 تن در هكتار (با ميزان رطوبت 14 درصد) و كود كمپوست (50 درصد زباله شهري و 50 درصد تفاله نيشكر) به ميزان 30 تن در هكتار (با ميزان رطوبت 21 درصد) در كرت­هاي فرعي قرار گرفتند. تيمارهاي كود شيميايي و كمپوست به‌صورت جداگانه اعمال شدند. صفات مورفولوژيك (ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، تعداد شاخه فرعي در بوته)، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه، درصد و عملكرد روغن براي ارزيابي تيمارها اندازه­گيري شد. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه كنجد در سطح آبياري 300 ميلي­متر تبخير به‌طور معني­داري (P≤0.01) كمتر از سطح آبياري 100 و 200 ميلي­متر تبخير (به ترتيب 63.5 و 40 درصد) بود. عملكرد دانه كنجد با كاربرد كود شيميايي، دامي و كمپوست به‌طور معني­داري (P≤0.01) و به ترتيب 5/47، 34 و 16 درصد نسبت به شاهد افزايش يافت. بيشترين (8/52 درصد) درصد روغن با استفاده از كود شيميايي و سطح اول آبياري (100 ميلي­متر تبخير از تشتك تبخير) به دست آمد. بيشترين عملكرد روغن كنجد (644.5 كيلوگرم در هكتار) در سطح اول آبياري به دست آمد كه به‌طور معني­داري (P≤0.01) بيشتر از سطوح دوم و سوم آبياري (به ترتيب 17 و 43 درصد) بود. بيشترين درصد افزايش عملكرد روغن با استفاده از كود شيميايي ثبت گرديد كه 52 درصد بيشتر از شاهد بود. به‌طوركلي، براي توليد دانه باشد، سطح آبياري را مي­توان به 200 ميلي­متر تبخير افزايش داد. با توجه به عدم تفاوت معني­دار عملكرد دانه، مصرف كود دامي براي توليد عملكرد دانه مطلوب با كود شيميايي برابري مي­كند و قابل توصيه است.