واكنش صفات رويشي و كيفي دانه آفتابگردان به منابع مختلف نيتروژن (كود آلي و شيميايي) و زئوليت تحت رژيم‌هاي مختلف آبياري

به‌منظور بررسي تأثير تلفيقي منابع مختلف كود نيتروژن (كود آلي و اوره) و زئوليت تحت رژيم ­هاي متفاوت آبياري، بر صفات كيفي دانه آفتابگردان (Helianthus annuus L.)، آزمايشي در سال‌هاي 13941393 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. فاكتور اصلي شامل رژيم‌هاي آبياري (آبياري پس از تخليه 40، 60 و 80 درصد رطوبت قابل‌استفاده خاك) بود. تركيب عامل‌هاي فاكتوريل از سامانه‌هاي حاصلخيزي خاك و زئوليت شامل تلفيقي از كود آلي (35 درصد مرغي + 65 درصد كود گوسفندي) به‌عنوان تأمين‌كننده 100 درصد نيتروژن موردنياز از طريق منبع آلي، تأمين 50 درصد نيتروژن موردنياز از طريق منبع آلي + تأمين 50 درصد نيتروژن موردنياز از طريق اوره، تأمين 100 درصد نيتروژن موردنياز از طريق اوره و عدم كاربرد و كاربرد 5 و 10 تن در هكتار زئوليت بود. به ترتيب در سال اول و دوم، بيشترين قطر (2.2 و 2.26 ميلي‌متر) و ارتفاع (186.7 و 186.3 سانتي‌متر) ساقه و همچنين عملكرد روغن و پروتئين در سال دوم (943.6 و 556.1 كيلوگرم در هكتار) در شرايط عدم تنش (آبياري پس از تخليه 40 درصد رطوبت قابل‌استفاده خاك) با كاربرد زئوليت حاصل شد. درمجموع مي‌توان نتيجه گرفت كه تنش رطوبتي شديد، باعث كاهش درصد اسيدهاي چرب غيراشباع (به ترتيب اولئيك اسيد و لينولئيك اسيد در سال اول 22 و 7 درصد و در سال دوم 27 و 6.8 درصد) و استئاريك اسيد (به ترتيب در سال اول و دوم 50 و 52 درصد)، ولي افزايش مقدار پالمتيك اسيد (به ترتيب در سال اول و دوم 54.6 و 65.3 درصد) آفتابگردان شد و به ترتيب در سال اول و دوم، كاربرد سيستم حاصلخيزي آلي با افزايش ميزان اسيد چرب لينولئيك (9.2 و 9.7 درصد) و اولئيك (7.8 و 8.2 درصد) دانه، سبب افزايش كيفيت روغن دانه آفتابگردان گرديد كه در شرايط آبياري مطلوب، كودهاي آلي و در شرايط تنش كم‌آبي، كودهاي آلي داراي زئوليت داراي مزيت بودند.نتايج اين آزمايش نشان داد كه در اكثر تيمارهاي آبيـاري، مصـرف زئوليـت و كودهاي آلي با افزايش دسترسي آب و عناصر غذايي، سبب افزايش عملكرد كمي و كيفي آفتابگردان گرديد و نيز ايده مفيدي براي كاهش كاربرد كودهاي شيميايي در راستاي كشاورزي پايدار است.