ارزيابي تنوع‌پذيري ژنوتيپ‌هاي گندم نان تحت شرايط مختلف رطوبتي با استفاده از روش‌هاي متنوع آماري

از بين تنش‌هاي محيطي، تنش خشكي مهم‌ترين عامل كاهش توليدات گياهان در سراسر جهان است. جهت مطالعه تنوع ژنتيكي و ارتباط بين صفات مختلف با عملكرد دانه در 17 ژنوتيپ (شامل ارقام و لاين‌هاي مختلف) گندم نان، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت دو شرايط عدم تنش خشكي و شرايط ديم در سال زراعي 901389 در مزرعه آموزشيپژوهشي دانشگاه پيام‌نور اسدآباد اجرا گرديد. در اين آزمايش صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، محتوي نسبي آب برگ، ميزان نسبي آب ازدست‌رفته، درصد سبزينگي برگ (ميزان كلروفيل) و مساحت برگ پرچم اندازه‌گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس ساده تنوع بالا و معني‌داري را در هر دو شرايط رطوبتي (مكان) نشان داد. نتايج تجزيه واريانس مركب اثر ژنوتيپ را براي اكثر صفات معني‌دار نشان داد. نتايج تجزيه همبستگي نيز بيانگر اين بود كه بين عملكرد دانه و درصد سبزينگي برگ (اسپاد) در شرايط ديم و بين عملكرد دانه و ميزان آب ازدست‌رفته برگ در شرايط عدم تنش خشكي همبستگي مثبت و معني‌داري (P lt;0.05) مشاهده گرديد. نتايج تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌هاي موردمطالعه را در هر دو شرايط محيطي در سه گروه مجزا و متفاوت قرار داد. به‌طوري‌كه بيشترين فاصله ژنتيكي در هر دو شرايط رطوبتي بين خوشه اول و سوم مشاهده گرديد. تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي در شرايط عدم تنش خشكي و شرايط ديم به ترتيب 71% و 76% از تنوع موجود را توجيه نمودند. با توجه به مقايسه ميانگين عملكرد دانه، ژنوتيپ‌هاي 7 (3790 كيلوگرم در هكتار)، 8 (3525 كيلوگرم در هكتار) و 13 (3305 كيلوگرم در هكتار) در شرايط عدم تنش خشكي و ژنوتيپ‌هاي‌ 13 (2147 كيلوگرم در هكتار)، 14 (2440 كيلوگرم در هكتار) و 17 (2254 كيلوگرم در هكتار) در شرايط ديم بيش‌ترين عملكرد دانه را توليد كردند.