تجزيه ژنتيكي خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي آفتابگردان تحت شرايط آبياري مطلوب و محدود

بررسي تركيب­ پذيري عمومي و خصوصي لاين‌ها تحت شرايط آبياري مطلوب و محدود به‌منظور استفاده والدين در ايجاد واريته­ هاي هيبريد جديد ضروري است. افزون بر اين، نوع وراثت صفات مي‌تواند در تصميم ­گيري براي تعيين روش­هاي اصلاحي مناسب و پيش‌بيني ميزان پيشبرد ژنتيكي ناشي از گزينش كمك كند. در اين پژوهش كه در دو سال زراعي 9394 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي خوي انجام گرديد به­ منظور بررسي تركيب­ پذيري عمومي و خصوصي در آفتابگردان، پنج لاين نرعقيم و چهار تستر بازگرداننده باروري به‌صورت لاين در تستر در سال 1392 تلاقي داده شدند. هيبريدهاي حاصل در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار براي آبياري مطلوب و سه تكرار براي تنش بررسي شدند. نتايج ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ ساده در شرايط مطلوب براي كليه صفات معني­دار و در شرايط محدود نيز براي كليه صفات به‌جز وزن هزار دانه، رطوبت نسبي، عملكرد دانه، عملكرد روغن معني­ دار گرديد. درصورتي‌كه ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ مركب براي ﺻﻔﺎﺕ مختلف ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ مطلوب ﻭ محدود ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ كه ميانگين مربعات به‌جز صفت رطوبت نسبي در شرايط محدود براي صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه،، پرولين، آنزيم كاتالاز، آنزيم سوپر اكسيد ديسموتاز، كلروفيل a، كلروفيل b، عملكرد دانه و عملكرد روغن معني‌دار بود. ﻧﺘـﺎﯾﺞ به‌دست‌آمده از ﺗﺠﺰﯾﻪ وارﯾﺎﻧﺲ مركب داده­ﻫﺎ ﺣﺎﮐﯽ از ﻣﻌﻨﯽ­دار ﺑﻮدن ﺗﺮﮐﯿﺐ­ﭘﺬﯾﺮي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑـﺮاي ﻻﯾـﻦ­ﻫـﺎ و تسترها و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ­پذيري خصوصي (لاين × تستر) براي اكثر صفات ﺑود. بر اساس ارزﯾﺎﺑﯽ تركيب‌پذيري‌ها لاين AGK30 و AGK44، ﺗﺴﺘﺮ RGHK25 و RGHK50 و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ RGHK56×AGK44 به ترتيب مناسب‌ترين ﻻﯾﻦ، تستر و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ در ﻫﺮ دو ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻌﯿﯿﻦ شدند.