كيفيت علوفه گونه‌هاي گياهي و نياز روزانه گوسفند سنگسري در مراتع كوهستاني فيروزكوه

Forage quality of range species and daily requirement of Sangesary sheep in Firozkhoh mountain rangelands

اطلاع از نياز روزانه دام‌هاي چرا كننده در مرتع، يكي از ملزومات اساسي، به‌منظور محاسبه ظرفيت چرا در طرح‌هاي مرتعداري است. در همين راستا، نياز انرژي متابوليسمي روزانه رده‌اي مختلف گوسفند سنگسري (ميش، قوچ و بره) در مرتع بررسي شد. براي اين منظور با توجه به ميانگين مقادير شاخص‌هاي كيفيت علوفه و سهم گونه‌ها در تركيب گياهي، مقدار انرژي متابوليسمي در يك كيلوگرم علوفه خشك در مراحل مختلف رشد مرتع، برآورد شد و با مدنظر قرار دادن نياز انرژي متابوليسمي روزانه، مقدار علوفه تامين كننده نياز دام، برآورد گرديد. نياز انرژي متابوليسمي روزانه، بر اساس معادله پيشنهادي MAFF )1984) در حالت نگهداري و در شرايط چرا در مرتع، با مدنظر قرار دادن خصوصيات فيزيكي مرتع، فواصل آبشخور، تراكم گياهان و اعمال ضريب افزايشي 70 درصد محاسبه گرديد. بر مبناي نتايج حاصل، مقدار علوفه لازم براي تأمين نياز روزانه ميش بالغ گوسفند سنگسري با ميانگين وزن 37 كيلوگرم، در اوايل، اواسط و اواخر فصل رشد، به‌ترتيب 6 /1، 1 /2 و 3 /2 كيلوگرم علوفه خشك برآورد گرديد. مقادير مذكور براي قوچ بالغ با ميانگين وزن 75 /48 كيلوگرم، در مراحل مختلف رشد مرتع 9 /1، 5 /2 و 9 /2 كيلوگرم برآورد شد. نياز روزانه بره‌ها با ميانگين وزن 88 /19 كيلوگرم، در هر يك از زمان‌هاي فصل رشد، به‌ترتيب 3 /1، 7 /1 و 9 /1 برآورد گرديد. نتايج نشان داد كه درنظر گرفتن مقدار 5/1 كيلوگرم علوفه خشك براي تامين نياز روزانه انواع و رده‌هاي مختلف دام، صحيح نمي‌باشد و ضرورت دارد، نياز روزانه دام بر مبناي كيفيت علوفه در مراحل مختلف فصل رشد، مشخص شود. ضمن اينكه نتايج بر اين موضوع تاكيد دارد كه جهت تطابق نياز روزانه دام با كيفيت علوفه مرتع، ضرورت دارد مقادير شاخص‌هاي كيفيت علوفه و سهم تمامي گونه‌هاي مورد چراي دام در تركيب گياهي، درنظر گرفته شود و تنها به ذكر نتايج بخشي از گونه‌هاي تشكيل‌دهنده رژيم غذايي، اكتفا نشود. در غير اينصورت، همانند مطالعه حاضر، مقدار نياز برآورد شده، بيش از توان مصرف روزانه دام خواهد بود.

Knowledge of the animal daily requirement in rangelands is one of the essential requirements to calculate the grazing capacity in rangeland plans. In this regard, the daily metabolizable energy requirements of different Sangesary sheep (ewe, ram, and lamb) were investigated. For this purpose, according to the average values of forage quality indices and the proportion of species in the plant composition, the amount of metabolizable energy in one kilogram of dry forage at different growth stages was estimated, and considering the daily metabolizable energy requirement, the amount of forage that supplies the animal was estimated. The daily metabolizable energy requirement was calculated according to the proposed MAFF (1984) equation under grazing condition regarding the physical properties of the rangelands, water distribution intervals, plant density, and applying an incremental coefficient of 70%. Based on the results, the amount of forage needed to meet the daily needs of the ewe of the Sangesary sheep with a mean weight of 37 kg in the early, mid, and late growing season was estimated to be 1.6, 2.1 and 2.3 kg dry matter, respectively. The values for adult rams with an average weight of 48.75 kg were estimated to be 1.9, 2.5 and 2.9 kg in different growth stages. The lambs' daily requirement with an average weight of 19.88 kg was estimated to be 1.3, 1.7, and 1.9 in each growing season. The results showed that considering the amount of 1.5 kg of dry matter forage to meet the daily requirements of different kinds of animals grazing in rangelands is not correct and animal requirement need be determined based on forage quality in phenologiacal stages.In addition, the results emphasize that in order to adapt the daily requirements of animal to the forage quality, it is necessary to consider the values of forage quality indices and the proportion of all species grazed in the plant composition, so that the results should not be limited to the species in animal diet. Otherwise, as in the present study, the estimated requirement is more than the daily intake of animal grazing on rangelands.