اثر كودهاي زيستي بر اجزاي عملكرد، عملكرد، پروتئين و روغن سويا (Glycine max Merrill) تحت رژيم‌هاي مختلف آبياري

The effect of bio-fertilizers on yield component, yield, protein and oil in soybean (Glycine max Merrill) under different irrigation regimes

هدف از اين تحقيق، ارزيابي تأثير كاربرد باكتري تثبيت­كننده نيتروژن از جنس ازتوباكتر كروكوكوم در تركيب با باكتري­ حل‌كننده فسفات سودوموناس پوتيدا بر كاهش اثرات كمبود آب آبياري در رقم زراعي سويا تحت شرايط مزرعه بود. آزمايش به ­صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك ­هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 95-1394 در دانشگاه تربيت مدرس به اجرا درآمد. تيمارهاي آبياري شامل آبياري مطلوب، تنش ملايم، تنش متوسط و تنش شديد، به­ترتيب بر اساس 15، 30، 45 و 60 درصد تخليه رطوبت قابل دسترس از زمان استقرار تا پايان دوره رشد و چهار نوع تلقيح بذر سويا با باكتري شامل (شاهد يا بدون مصرف باكتري، تلقيح با Azotobacter chroococcum، تلقيح با Pseudomonas putida و تلقيح با هر دو باكتري) در نظر گرفته شده‌اند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اثر اصلي رژيم آبياري بر كليه صفات به جز وزن هزار دانه و اثر اصلي كود زيستي به جز وزن هزار دانه، نيتروژن و روغن دانه بر كليه صفات معني­دار بود. بيشترين تعداد غلاف در بوته، عملكرد دانه، محتواي نسبي آب، نيتروژن دانه، پروتئين دانه، عملكرد پروتئين، روغن دانه و عملكرد روغن دانه از تيمار كاربرد توأم Azotobacter chroococcum و Pseudomonas putida به دست آمد. بيشترين تعداد غلاف در بوته، عملكرد دانه، محتواي نسبي آب، نيتروژن دانه، پروتئين دانه، عملكرد پروتئين، روغن دانه و عملكرد روغن دانه در تيمار شاهد مشاهده گرديد. از نتايج آزمايش، مي­توان نتيجه گرفت كه كاربرد ازتوباكتر به تنهايي موجب افزايش 17/9 درصد عملكرد روغن دانه، كاربرد سودوموناس پوتيدا به تنهايي موجب افزايش 32/4 درصد عملكرد روغن دانه و كاربرد توأم هر دو باكتري موجب افزايش 39/8 درصد عملكرد روغن دانه شد. به ­طور كلي، با توجه به عدم معني­ داري برهم كنش كود بيولوژيك در سطوح تنش آبي، مي­توان به اين نتيجه رسيد كه چه در شرايط آبياري مطلوب و چه در شرايط تنش خشكي، كاربرد كود بيولوژيك در بهبود عملكرد و اجزاي عملكرد دانه، عملكرد پروتئين و روغن دانه سويا مؤثر است.

The purpose of this study, Evaluation effect of Azotobacter nitrogen fixation bacteria in combination with Pseudomonas putida phosphate solubilizing bacteria on reducing the effects of irrigation water shortage on soybean cultivars under field conditions has been studied. This research was carried out as a factorial experiment in a randomized complete block design with three replications in Tarbiat Modarres University during 2015-2016. Irrigation treatments included optimal irrigation, mild stress, moderate stress and severe stress based on 15, 30, 45 and 60 percent of available water depletion respectively from the establishment time to the end of the growth period and four levels of soybean inoculation with bacteria (control or without bacteria, inoculum with Azotobacter, inoculation with Pseudomonas putida, and inoculation with both bacteria) are considered. The results of this study showed that the main effect of irrigation regime on all traits except 1000 seed weight and the main effect of bio-fertilizer were significant except for 1000 seed weight, seed nitrogen and oil on all traits. From the test results, one can conclude that Azotobacter alone increased 17.9% seed yield, Pseudomonas putida alone increased the yield of 32.4% and the combined application of both bacteria increased the grain yield by 39.8%. In general, considering the non-insignificant effect of bio-fertilizer interaction on levels of water stress, it can be concluded that under favorable irrigation conditions and under drought conditions, the application of bio-fertilizer is effective in improving yield and yield components, protein and oil yield of soybean.