بررسي سلفي‌گري در رويكرد كلامي ابن‌كثير و آلوسي با محوريت مبحث لوازم توحيد

Analysis of Salafism in Theological Approach of Ibn Kathir and Alousi by Focusing on the Requirements of Monotheism

اتباع سلفيه براي حجيّت­‌بخشي به ادعاهاي خود برآنند تا علماي برجسته اسلامي اعصار مختلف را به مكتب خود منتسب كنند. در اين نوشتار به بررسي تطبيقي صحت انتساب ابن­‌كثير و آلوسي به جريان سلفيه پرداخته شده است؛ همچنين مسئله لوازم توحيد به‌ عنوان چالش‌ برانگيزترين مسئله ميان سلفيه و ديگر فرق كلامي، در خلال دو اثر گران‌سنگ تفسير القرآن العظيم و روح المعاني مطمح نظر قرار گرفته است. در اين ميان به آراي ابن­‌تيميه به‌عنوان پايه‌گذار مؤلفه‌هاي جريان سلفيه براي سنجه و سنگ محك سلفي­‌گري دو مفسر توجه شده است. در نهايت بايد گفت: ابن­‌كثير و آلوسي چنان اختلاف فكري عميقي، در غالب مباحث لوازم توحيد، با ابن­‌تيميه و قاطبه سلفيها دارند كه مي­‌توان به انتساب اين دو تن به مكتب سلفيه به جد ترديد كرد؛ به‌علاوه تشتت آراي انديشمندان منتسب به جريان سلفيه، در مبحث مهمي چون توحيد، معرفي اين جريان به‌عنوان مكتب واجد مباني و منهج استوار و نظام‌مند را با اشكال رو به ­‌رو خواهد ساخت.

In order to authenticate their claims, followers of Salafism try to attribute prominent scholars of different eras to their school of thought. This research is going to explore the correctness of attribution of Ibn Kathir and Alousi to the Salafi movement. In this regard and based on two commentaries of the Quran, Tafsir al-Quran al-‘Adhim and Ruh al-Ma‘ani, the requirements of monotheism as the most challenging topic between Salafism and other theological schools of thought will be studied. Also, this research focuses on the viewpoints of Ibn Taymiyyah, the founder of Salafism, as a criterion for evaluation of these two commentators. The conclusion is that Ibn Kathir and Alousi have deep differences in the discussions about requirements of monotheism with Ibn Taymiyyah and other Salafi scholars. Therefore, we can doubt in attribution of Ibn Kathir and Alousi to the Salalfi School of thought. In addition, deep dissension among Salafi scholars in an important issue like monotheism can put introducing Salafism as a solid and systematic school of thought under a big question mark.