بررسي سياست توسعه كشت زعفران در راستاي كاهش مصرف آب در دشت مشهد

دشت مشهد در استان خراسان رضوي و جزو دشت‌هاي ممنوعه و ممنوعه‌ي بحراني است. با عنايت به اينكه در اثر بهره‌برداري‌هاي بي‌رويه و غيرمجاز از منابع آب زيرزميني، سـطح آب زيرزمينـي در آن بـه تدريج پايين رفته و با كسري مخزن مواجه شدهاست ، انتخاب استراتژي‌هاي مناسب براي كاهش مصرف آب در اين دشت ضروري است. سياست‌هاي متنوعي براي كاهش مصرف آب كشاورزي توسط محققين پيشنهاد گرديده كه از جمله آنها سياست توسعه كشت محصولات با نياز آبي پايين همچون زعفران است. اين سياست ممكن است راه حل مناسبي براي مقابله با مصرف روزافزون آب باشد اما از آنجا كه سياست‌هاي مختلف داراي ابعاد اقتصادي متفاوتي مي‌باشند، لذا بايستي تاثيرگذاري هر سياست در تحقق اهداف و همچنين پيامدهاي هر سياست با دقت مورد بررسي قرار گيرند. در اين راستا پيامدهاي سياست گسترش كشت زعفران در 5 سناريوي تخصيص حداقل 5%، 7.5%، 10%، 12.5% و 15 درصد از كل سطح زيركشت 3 شهرستان واقع شده در دشت مشهد(مشهد، بينالود و چناران)، با استفاده از مدل برنامه‌ريزي رياضي اثباتي بررسي شد. نتايج نشان داد كه با اعمال اين سياست، در هر 3 شهرستان درآمد كشاورزان افزايش خواهد يافت اما مصرف آب فقط در شهرستان بينالود به مقدار كمي كاهش مي‌يابد و در دو شهرستان ديگر تغييري نمي‌كند زيرا با گسترش كشت زعفران، به جاي كاهش سطح زيركشت محصولات با نياز آبي بالا، سطح زيركشت گندم و جو كه نياز آبي كمتري نسبت به زعفران دارند كاهش مي‌يابد و بنابراين كاهشي در مصرف آب ايجاد نمي‌شود. بنابراين سياست گسترش كشت زعفران توام با عدم كاهش مجموع سطح زير كشت گندم و جو باشد و اثرات آن مورد بررسي قرار گرفت و مشاهده گرديد كه اعمال اين سياست باعث مي‌شود كه مصرف آب در هر سه شهرستان كاهش و درآمد كشاورزان به نحو مطلوبي افزايش يابد.